نگاهی بر مهم ترین رویدادهای فضایی سال 2014

2014 سالی قابل توجه از نظر رویدادهای فضایی بود. در این سال شاهد پرواز آزمایشی کپسول فضایی ناسا، سانحه غم انگیز یک فضاپیمای خصوصی و فرود تاریخی سفینه Philae روی ستاره دنباله دار 67P/G-C بودیم که برای نخستین بار در تاریخ بشر رخ می داد.

در ادامه قصد داریم تا نگاهی داشته باشیم بر تیتر مهم ترین خبرهای فضایی در سال گذشته میلادی. با ما همراه باشید.

1- کشف صدها سیاره مشابه به زمین توسط تلسکوپ فضایی کپلر

تا پیش از سال 2014 میلادی، دانشمندان وجود 1000 اگزوپلنت (سیاره هایی که به دور ستاره هایی غیر از خورشید می گردند) را تأیید کردند.

اما در اعلامیه ای که در فوریه همان سال منتشر شد، پژوهشگران مدعی شدند که با استناد بر داده های دریافتی از تلسکوپ کپلر موفق به کشف 715 سیاره جدید دیگر نیز شده اند.

کمی بعد از آن یعنی در ماه آوریل، اخترشناسان خبر از شناسایی سیاره ای با ابعاد حدودی مشابه به زمین دادند (شکل بالا) که 500 سال نوری با آن فاصله داریم و دمای آن به گونه ایست که احتمالا حاوی ذخایری از آب در حالت مایع است.

این سیارات فاصله زیادی تا زمین دارند و به سختی می توان اطلاعات بیشتری در مورد آنها کشف کرد اما طی یک دهه آتی، نسل جدیدی از تلسکوپ ها ساخته می شوند که می توان از آنها برای یافتن سیارات نزدیک تر و حتی تحلیل جو پیرامونی آنها را استفاده کرد.

برخی از دانشمندان فکر می کنند که در این بازه زمانی 10 ساله حتی ممکن است که علائمی از حیات موجودات فرازمینی نیز در این سیارات کشف شود.

2- کشف امواج جاذبه ای توسط دانشمندان و تکذیب آن

در ماه مارس، گروهی از اخترفیزیکدانان به یکی از بزرگ ترین کشفیات این حوزه طی یک قرن اخیر دست یافتند؛ آنها اعلام کردند که موفق به کشف نشانه هایی از وجود امواج جاذبه ای با استفاده از تلسکوپی شده اند که در قطب جنوب استقرار یافته بود.

این امواج در نهایت بخشی کلیدی از تئوری بیگ بنگ را ثابت کرده و فرضیه شکل گیری کهکشان را تقویت می کرد اما کمی بعد کشف مذکور از سوی پژوهشگران تکذیب شد.

به دنبال فعالیت های تحقیقاتی بیشتری که روی این پدیده انجام گرفت، مشخص شد که این نشانه احتمالا به خاطر پراکنده شدن گرد و غبار در فضا به وجود آمده بود.

البته مناقشات بر سر حقیقی بودن کشف مذکور شده هنوز هم که هنوز است ادامه دارد اما در هر صورت، پژوهشگران همچنان باید به تلاش های خود برای یافتن امواج جاذبه ای ادامه دهند.

3- کشیده شدن تنش های میان آمریکا و روسیه به ایستگاه فضایی

در ماه مه میلادی، به خاطر تهاجم روسیه به منطقه کریمیه اکراین، تنش ها میان آن کشور و ایالات متحده آمریکا بالا گرفت و حتی احتمال آن می رفت که این مسأله بر همکاری دو جانبه کشورهای مذکور در پروژه ایستگاه فضایی بین المللی نیز  اثر بگذارد.

روسیه در واکنش به تحریم های اقتصادی آمریکا تهدید کرد که ارسال فضانوردان ناسا به ایستگاه فضایی را که قرار بود از سال 2020 آغاز شود، متوقف خواهد کرد.

به تدریج از شدت تنش های میان دو کشور مورد بحث کاسته شد و کرملین نیز ظاهرا تهدید خود را پس گرفت اما تردیدی نیست که این ماجرا تأثیر بسزایی بر برنامه فضایی ناسا نهاد.

پس از بازنشستگی فضاپیمای شاتل، این آژانس برنامه ای را در دستور کار خود قرار داد که به موجب آن انتقال فضانوردان به ایستگاه فضایی بین المللی به شرکت های خصوصی واگذار می شد اما تأخیرهایی که بعضا در برنامه پرواز این فضاپیماها به وجود آمد به تدریج باعث وابستگی کامل ناسا به روسیه شد.

هم اکنون شرکت هایی مانند SpaceX کار ارسال محموله به ایستگاه فضایی بین المللی را بر عهده دارند اما دست کم تا سال 2017 میلادی آمادگی لازم برای انتقال فضانوردان را نخواهند داشت و این کار همچنان از عهده روسیه بر می آید.

4- آغاز به کار کپسول جدید SpaceX موسوم به Dragon V2

تنها چند هفته پس از انتشار خبرهای مربوط به تهاجم روسیه به اکراین، کمپانی خصوصی SpaceX کپسول جدید خود به نام Dragon V2 را رونمایی کرد که در واقع مدل به روز شده ای از کپسول فضایی فعلی آن با قابلیت حمل انسان بود.

کمی بعد، ناسا اعلام کرد که کپسول های دراگن و CST-100 از بویینگ برای انتقال فضانوردان به ایستگاه فضایی بین المللی انتخاب شده اند و اگر همه چیز طبق برنامه ریزی های انجام شده پیش برود عملیات انتقال انسان از سال 2017 آغاز خواهد شد.

5- تهیه دقیق ترین نقشه از موقعیت زمین

در ماه سپتامبر 2014 یعنی کمی بیش از سه ماه قبل، دانشمندان نقشه ای فوق العاده را منتشر کردند که موقعیت کهکشان ما را در میان صدها هزار مورد دیگر و بخشی از یک ابر خوشه کهکشانی به نام لانیاکی (Laniakea) نشان می داد.

اندازه این ساختار شگفت انگیز طبق برآوردهای انجام گرفته برابر با 500 میلیون سال نوری بوده و منزلگاه بیش از 100 هزار کهکشان دیگر است.

هرکدام از این کهکشان ها نیز حاوی میلیاردها یا شاید ترلیاردها ستاره هستند و بر اساس یافته پژوهشگران، ابر خوشه ای که سیاره زمین در آن قرار دارد با نمونه مشابه دیگری به نام پرسیوس پیسس (Perseus Pisces) مجاور است.

6- قرار گرفتن فضاپیمای هند در مدار مریخ

در ماه سپتامبر، هند به چهارمین کشور دنیا بدل شد که توانسته بود با موفقیت فضاپیمای خود را در مدار مریخ قرار دهد. عکسی در بالا می بینید نخستین تصویری است که این فضاپیما به محض قرار رفتن در مدار مریخ ارسال کرده است.

قرار گرفتن فضاپیمای هند در مدار مذکور قطعا دستاوردی بسیار بزرگ در تاریخ آن کشور محسوب می شود اما این موفقیت به اینجا ختم نخواهد شد و هند اعلام کرده که در آینده فضاپیمایش جو مریخ را نیز مورد تحلیل و ارزیابی قرار خواهد داد.

همانگونه که گفته شد، این حقیقت که برنامه فضایی نوپای هند توانسته در نخستین مأموریت خود به مریخ با موفقیت عمل نماید، خبری بسیار مهم است چراکه نخستین تلاش های انجام شده توسط ایالات متحده آمریکا، روسیه و چین همگی محکوم به شکست بودند.

7- سانحه فضاپیمای ویرجین گالاکتیک موسوم به SpaceShip Two بر فراز کالیفرنیا

در ماه اکتبر سال 2014 فضایپمای SpaceShip Two متعلق به شرکت ویرجین گالاکتیک که قرار بود در آینده توریست های علاقمند را به مدار پایینی زمین ببرد، در جریان یک پرواز آزمایشی در کالیفرنیا دچار سانحه گردید که مرگ تنها خلبانش را به دنبال داشت.

این حادثه تنها چند روز پس از سانحه دیگری رخ داد که برای یک فضاپیمای خصوصی دیگر اتفاق افتاد و به دنبال آن یک راکت بدون سرنشین متعلق به شرکت Orbital Sciences که برای رساندن آذوقه راهی ایستگاه فضایی بین المللی بود منفجر شد.

علت سانحه فضاپیمای ویرجین گالاکتیک هنوز هم به طور کامل مشخص نشده است اما کمی قبل از پرواز آن، کارشناسان نسبت به رعایت نشدن نکات ایمنی در این فضاپیما هشدار داده بودند. علیرغم این، کمپانی ویرجین هنوز هم از دنبال کردن پروژه خود برای ارسال توریست به فضا سخن می گوید.

8 - فرود Philae بر ستاره دنباله دار 67P/C-G

در ماه نوامبر، فضاپیمای Philae متعلق به آژانس فضایی اروپا روی یک ستاره دنباله دار فرود آمد و این اتفاق برای نخستین بار بود که رخ می داد. تصویر پانورامایی که در بالا مشاهده می کنید حاوی عکس های دریافتی از این فضاپیماست که در زمان فرود گرفته شده است.

اما به خاطر بروز نقص فنی در یکی از سیستم های این فضاپیما، فرود آن طبق برنامه ریزی های صورت گرفته انجام نشد با این حال این مأموریت هنوز هم موفقیت بزرگی محسوب می شد.

داده های دریافتی از Philae و Rosetta (فضاپیمایی که آن را به ستاره دنباله دار مذکور برد و همچنان به دور آن می گردد) حاوی اطلاعات مهمی در مورد 67P/C-G است و می تواند منجر به درک بهتری از نحوه شکل گیری منظومه شمسی شود.

9- نخستین آزمایش کپسول فضایی اوریون توسط ناسا

در ماه دسامبر ناسا یک آزمایش موفقیت آمیز را روی کپسول اوریون انجام داد که امید می رود از آن برای حمل فضانوردان به اعماق فضا استفاده شود.

هنوز هم برنامه مشخصی برای ارسال این فضاپیما وجود ندارد اما ناسا اعلام کرده که عاقبت از اوریون برای ارسال انسان به مریخ استفاده خواهد کرد.

این نخستین آزمایش انجام گرفته روی یک کپسول بدون سرنشین است که با موفقیت به اتمام رسید و در جریان آن اوریون دو مرتبه به دور زمین گشت که یکی از آنها در ارتفاع 3600 مایلی بود.

این ارتفاع بیش از 10 برابر بالاتر از ایستگاه فضایی بین المللی بوده و از سال 1972 تاکنون هیچ فضاپیمای دارای سرنشینی موفق به قرار گرفتن در آن نقطه نشده است.

10- کشف شواهدی دال بر قابل سکونت بودن مریخ توسط Curiosity

در سال 2014 میلادی، کاوشگر Curiosity به بزرگ ترین کشفیات خود در رابطه با مریخ دست یافت. بر اساس جدیدترین دستاورد این فضاپیما که در ماه دسامبر منتشر شد، شواهدی دال بر وجود بستر یک دریاچه قدیمی و همچنین مولکول های طبیعی و اثراتی مرموز از گاز متان به دست آمد.

روی هم رفته، این یافته ها و دیگر داده های به دست آمده، پژوهشگران را متقاعد نمود که مریخ زمانی گرم تر و مرطوب تر از وضعیت امروزش بوده و شاید حتی حیات را در خود داشته است.

طبق برنامه ریزی های انجام شده این کاوشگر از یک تپه بزرگ به نام مانت شارپ بالا خواهد رفت و نمونه هایی از سطوح صخره ای آن را دریافت می کند که در نهایت به درک بهتری از تاریخچه ژئولوژیکی و جوی این سیاره می انجامد.

11- حرکت رو به جلوی ایستگاه فضایی بین المللی

شاید این خبر چندان هم هیجان انگیز نباشد اما از سال 2009 میلادی که ایستگاه فضایی بین المللی تکمیل شد تاکنون حدود 5200 روز از استقرار بشر در این ایستگاه می گذرد.

این مسأله برای ما چندان هم جالب توجه نیست اما همانگونه که فیشمن می نویسد، در 10 سال گذشته ایالات متحده آمریکا به یک عضو همیشگی سفرهای فضایی بدل شده است.

شاید ایستگاه فضایی بین المللی به فناوری یا کشف علمی قابل توجهی دست پیا نکرده باشد اما فراموش نکنیم که هدف اصلی از استقرار آن، درک این مسأله است که انسان چگونه می تواند خود را با زندگی در فضا وفق دهد.

اسکات کلی یکی از فضانوردانی است که در ماه مارس امسال عازم ایستگاه فضایی بین المللی می شود تا نخستین فردی باشد که مأموریت یک ساله زندگی در این ایستگاه را به انجام می رساند و باید یادآور شویم که این میزان دو برابر مدت زمانی است که اغلب فضانوردان در این ایستگاه می گذرانند.

تایم لپس سورئالی که در بالا مشاهده می کنید توسط الکساندر گرست از آژانس فضایی اروپا گرفته شده است و آنگونه که در تصویر می بینید اغلب فضانوردان بیشتر زمان خود را صرف تماشای زمین می کنند که درست پایین تر از آنها در حال گشتن به دور خورشید است.