چرا غروب خورشید در مریخ آبی رنگ است؟

کاوشگر کنجکاوی که در تاریخ 17 اردیبهشت ماه سال 1391 روی مریخ فرود آمد سال های پر مشغله ای را پشت سر گذاشته است. این کاوشگر، در هر روز خورشیدی در مریخ (که اصطلاحا به آن «سول» گفته می شود و تنها 24 ساعت و 39 دقیقه طول می کشد) اطلاعاتی را در مورد فعالیت هایش به زمین مخابره می کند.

این اطلاعات در برگیرنده عکس هایی که کنجکاوی با استفاده از دوربین رنگی رزلوشن بالای خود به نام Mastcam گرفته است هم می شود.

در تصاویر مخابره شده توسط این ربات، صخره های متعددی دیده می شوند اما برای نخستین بار، در روز مریخی نهصد و پنجاه و ششم (یا سول 956) که با 26 فروردین 1394 مصادف گردید دوربین مذکور موفق شد عکسی متفاوت از غروب خورشید را در سیاره سرخ بگیرد.

در ادامه این مطلب با دیجیاتو همراه باشید.

جالب است بدانید که براساس این تصویر، غروب خورشید در مریخ تفاوت زیادی با غروب های زمینی و رنگ های گرمی دارد که در این زمان در آسمان رویت می شوند و به جای توناژهای زرد و قرمز شاهد رنگ آبی در آن هستیم.

علت بروز این پدیده هم به باریک بودن اتمسفر مریخ و غبار موجود در آن باز می گردد. عکس غروب خورشید در مریخ در فاصله زمانی میان توفان های گرد و غباری گرفته شده که در این سیاره رخ داده اند منتها حتی در آن زمان هم حجم قابل توجهی از غبار در آسمان وجود داشت.

همین مساله به پژوهشگران امکان داد تا توزیع عمودی غبار در جو مریخ را مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهند.

به گفته مارک لمون از دانشگاه N&M تگزاس (همان دانشگاهی که برنامه پایش خورشید در مریخ را طرح ریزی کرده بود)، که در تیم علمی کنجکاوی هم عضویت دارد «آبی بودن رنگ آسمان هم به خاطر این مساله است که ریزترین ذرات غبار در آن به اندازه مناسبشان هستند و به همین دلیل نور آبی رنگ قادر است به نحوی بهتر به جو این سیاره نفوذ کند.»

همانطور که می دانید خصوصیات این پدیده درست عکس غروب خورشید در زمین است؛ جایی که محدوده نزدیک به خورشید در آسمان به رنگ قرمز و زرد در می آید و مابقی آن همچنان آبی باقی می ماند.

این عکس ها به صورت سیاه و سفید از کاوشگر کنجکاوی برای زمین ارسال شدند و اگر با دقت به آنها نگاه کنید متوجه بافت چهارخانه آنها می شوید.

این الگو اصطلاحا ماتریکس Bayer خوانده می شود و در واقع همان روشی است که Mastcam (و دیگر دوربین ها) برای کد گذارید رنگ ها در تصاویر مورد استفاده قرار می دهند.

Bayer در اصل مجموعه ای از فیلترهای رنگی است که روی حسگر تشخیص دهنده Mastcam قرار گرفته است. هر کدام از پیکسل ها به رنگ های قرمز، آبی یا سبز خواهند بود و زمانی که شاتر دوربین باز می شود، نور درست همانگونه که وارد چشم انسان می شود به درون هر یک از آنها راه می یابد.

با این همه، حسگر دستگاه به خودی خود نمی تواند رنگ ها را تفسیر کند. هرچند دوربین های دیجیتالی دارای نوعی نرم افزار آنبورد هستند که کار تفسیر کد ماتریکس خاکستری رنگ را بر عهده دارد اما برخی از داده های Bayer که از طریق کاوشگر کنجکاوی به زمین مخابره می شوند باید روی زمین دی کد شوند و اینگونه است که ما می توانیم داده های رنگی را از تصویری که به نظر سیاه و سفید می آید تفسیر کنیم.

این عکس ها در بازه زمانی 6 دقیقه و 51 ثانیه گرفته شده اند و توسط یکی از علاقمندان عکسبرداری فضایی به نام Damia Bouic دی کد شده اند.

او می گوید: این عکس ها به رنگ سیاه و سفید و همراه با ماتریکس Bayer بودند و من برای بازسازی رنگ ها باید از نرم افزار Gimp و فریم ورک G'MIC استفاده می کردم.

برای از بین بردن رشته های سفید رنگی که به خاطر تداخل پیکسل ها در عکس ایجاد شده بود هم از نرم افزار Pixelmator استفاده کردم و سپس برای حذف بخش های اضافی ماتریکس Bayer روی حذف نویز تصاویر کار کردم.

این تصاویر رزلوشن بالایی دارد و نخستین باری است که از طریق کنجکاوی به زمین مخابره می شوند، با این همه، این نخستین منظره غروبی که در سیاره سرخ رخ می دهد و تا کنون دیده ایم نیست.

در سال 2010 میلادی آزمایشگاه Jet Propulsion ناسا ویدئویی از غروب خورشید در مریخ را منتشر کرد که توسط کاوشگر فرصت در روزهای 4 و 5 نوامبر 2010 گرفته شده بود.