با بیماری آسم بیشتر آشنا شویم [قسمت اول]

آسم بیماری دستگاه تنفسی است که روی مسیرهای تنفسی تاثیر گذاشته و ورود و خروج هوا از شش ها را دچار مشکل می کند. افرادی که از این بیماری مزمن رنج می برند (چه حالت آسم حاد شدید و چه حالت آسم شکننده)، مبتلا به آسم هستند.

دیواره داخلی مجاری هوایی یک مبتلا به آسم ملتهب و متورم است. این تورم یا التهاب سبب می شود تا مسیرهای هوایی بسیار تنگ و حساس شوند و احتمال بروز واکنش آلرژیک را بالا ببرند.

باریک تر شدن مسیر هوایی همچنین سبب می شود که هوای کمتری به شش ها رسیده و از آن ها خارج شود. علائم این اتفاق، سرفه، مشکل در تنفس، تنگی قفسه سینه و صدای خس خس هنگام نفس کشیدن است. مبتلایان به آسم، عمدتا این علائم را اوایل صبح یا در طول شب تجربه می کنند.

برای آشنایی با بیماری های دیگری که پیش از این به آن ها پرداخته ایم، می توانید مقالات زیر را مطالعه کنید:

• با بیماری ایدز یا نشانگان اکتسابی کمبود ایمنی بیشتر آشنا شویم
• با بیماری اسکلروز چندگانه یا اِم اِس بیشتر آشنا شویم
• با بیماری آلزایمر بیشتر آشنا شویم
• با بیماری پارکینسون بیشتر آشنا شوی

متاسفانه، آسم بیماری درمان ناپذیری است و راه حلی برای ریشه کن کردن دائمی آن تا به امروز پیدا نشده اما با مدیریت و درمان صحیح، مبتلایان به آسم می توانند زندگی عادی و سالمی رو داشته باشند. بسیاری از ورزشکاران مطرح، هنرپیشه ها و فعالان سیاسی با وجود این یار همیشگی، با موفقیت زندگی خود را پشت سر دارند.

حمله آسم چیست؟

حمله آسم زمانی به وقوع می پیوندد که نشانه های ذکر شده در حالتی غیر عادی و اذیت کننده ای قرار بگیرند. ممکن است ناخودآگاه به سراغ فرد بیایند و درجه خفیف تا حاد را داشته باشند.

طی حمله آسم این اتفاق ها رخ می دهد:

• عضلات پیرامون مسیرهای هوایی سفت و محکم می شوند و مسیر جریان هوا را تنگ می کنند.
• هوای کمتری از شش ها خارج و به آن وارد می شود.
• التهاب مجاری هوایی افزایش می یابد و مسیر را برای عبور هوا تنگ تر می کنند.
• موکوس بیشتری توسط سلول های داخل مجاری هوایی ترشح می شود و مسیر تنگ و تنگ تر می شود.

اما با این حال، نوع حملات متفاوت بوده و ممکن است در هر فرد و هر بار به نوعی متفاوت جلوه کند. در یکی از حالات خطرناک، مجرای هوا مسدود شده و اکسیژن قادر به ورود به شش نیست. همچنین، در این حالت اکسیژن نمی تواند وارد جریان خون شود و به سلول های بدن برسد. در چنین حالتی، حمله آسم می تواند کشنده باشد و فرد سریعا باید تحت مراقبت های شدید پزشکی قرار بگیرد.

برای مطالعه بیشتر:

• با بیماری لوپوس بیشتر آشنا شویم [قسمت اول]
• با بیماری لوپوس بیشتر آشنا شویم [قسمت دوم]

حمله آسم می تواند خفیف، متوسط، شدید و بسیار شدید باشد. در ابتدا، حمله به قدری نیست که جلوی ورود هوا و اکسیژن به شش ها را بگیرد اما در عوض می تواند مانع خروج کربن دی اکسید از حفره های هوایی داخل بدن شود. کربن دی اکسید به عنوان یکی از پسماندهای بدن، اگر از شش ها خارج نشود برای انسان سمی و خطرناک خواهد بود. در طولانی مدت، این اتفاق سبب انباشته شدن کربن دی اکسید در شش ها شده و جلوی ورود اکسیژن به داخل خون را می گیرد.

به پزشک خود مراجعه کنید

اگر از علائم فوق رنج می برید و اطمینان دارید که مبتلا به آسم هستید، باید به پزشک خود مراجعه کنید. وی به شما کمک خواهد کرد تا متوجه آنچه که آسم را در بدن شما فعال می کند بشوید و جلوی آن را بگیرید. همچنین، مصرف داروهای مختلفی می تواند توصیه پزشک به شما باشد.

با کسب تجربه پیرامون کنترل رفتارهایی که سبب تحریک مجاری هوایی شما می شود و مصرف به موقع داروها، هر فردی می تواند آسم را به خوبی کنترل کرده و در فعالیت های عادی و روزمره شرکت کند و مشکلی مانع راهش نشود.

از سوی دیگر، اگر آسم به خوبی کنترل نشود، می تواند فرد را با مشکلات اساسی مواجه کند. نه تنها فرد مبتلا از تنگی نفس مکرر رنج خواهد برد، بلکه از بسیاری فعالیت های روزانه نیز منع می شود. در آمریکا و غرب اروپا، آسم یکی از دلایل اصلی غیبت در مدارس اعلام شده است.

قاعدگی روی آسم اثر می گذارد

در دوران قاعدگی، بسیاری از مشکلات تنفسی از جمله آسم شدت می یابد، به خصوص بین روزهای دهم تا بیست و دوم این دوره. بیماران مبتلا به آسم که سیگار می کشند و شاخص توده بدنی بیشتر از 23 دارند، در دوران پس از تخمک گذاری سرفه های بیشتری را متحمل می شوند.

تحقیقی که پیرامون همین مسئله در سال 2012 منتشر شد، ارتباط دوره قاعدگی و آسم را در بیش از 4 هزار زن بررسی کرد و فرنک ماکسالی، سرپرست این پژوهش می گوید که آنچه در پی اش بودیم را دریافتیم اما میزان ارتباط این دو در افراد بسیار می تواند متفاوت باشد.

آسم در طول تاریخ

شواهدی در دسترس است که نشان می دهد آسم بیماری فراگیری در دوران مصر باستان بوده است و شواهد دیگری نشان می دهد که حتی پیش از این هم آسم بین انسان ها وجود داشته. در پاپیروسی متعلق به 1500 سال پیش از میلاد مسیح که در مصر یافت شده، راه درمان بیش از 700 بیماری دیده می شود. برای مثال یکی از راه های درمان آسم، گرما دادن به گیاهان دارویی روی تخته سنگ و استشمام بخارات آن بوده.

چند هزار سال پیش، در چین نیز گیاهانی که حاوی افدرین بوده اند برای درمان آسم تجویز می شده که با استشمام بخار ساطع شده از آن، بتا آگنویست ها وارد دستگاه تنفسی می شود و به پروسه راحت تر نفس کشیدن کمک می کند.

واژه آسم از ریشه یونانی Aazein می آید

فعل Aazein به معنی تنفس شدید، نفس نفس زدن و بازدم با دهان باز است که واژه Asthma یا آسم نیز برگرفته از آن است. Corpus Hippocraticum توسط بقراط اولین متنی است که در آن واژه آسم به عنوان یک اصطلاح پزشکی دیده شده است.

مشخص نیست که آیا بقراط (حدودا 460 سال پیش از میلاد مسیح) در آن زمان از آسم به عنوان یک بیماری یاد کرده یا صرفا علائم به حساب می آید. وی همچنین نوشته که این بیماری نزد ماهیگیران، خیاطان و کارگرانی که با فلز و آهن کار می کنند بسیار شایع است.

صدها سال گذشت و دانشمندان بیشتر و بیشتر به دلایل ایجاد بیماری آسم پی بردند. اوایل قرن 17، پزشک، فیزیولوژیست و شیمی دان بلژیکی متوجه شد که ریشه آسم به لوله های موجود در شش باز می گردد.

برناردینو رامازینی چندی بعد به ارتباط میان آسم و غبار پی برد. وی بعدها آسمی که در پی ورزش کردن پدید می آید را نیز کشف کرد. اوایل قرن بیستم میلادی بود که از آسم تحت بیماری سایکوسوماتیک یاد شد به طوری که طی سال های 1920 تا 1960، از آسم به عنوان یکی از 7 بیماری مقدس سایکوسوماتیک یاد می شد.

آسم تا دهه 60 میلادی که داروهای ضد التهابی به کار گرفته شدند ناشناخته باقی ماند.

انواع آسم

آسم کودکان: آسم کودکان بیشتر دلایل ژنتیکی دارد. کودک در سال های ابتدایی زندگی خود به مواد آلرژیک موجود در محیط حساسیت نشان می دهد.

آسم بزرگسالان: در این حالت فرد تقریبا پس از 20 سالگی شروع به نشان دادن علائم بیماری می کند. این نوع از آسم، بیشتر زنان را تحت تاثیر قرار می دهد و نسبت به آسم کودکان بسیار شایع تر است. آسم بزرگسالان توسط ماده ای آلرژی زا ممکن است خود را نشان دهد و در واقع بیش از 50 درصد افرادی که از چنین آسمی رنج می برند، از طریق آلرژن ها (ماده های آلرژی زا) به چنین حالتی رسیده اند. بودن در معرض ذرات بسیار ریز چوب، فلز، پلاستیک و سایر مواد می تواند منجر به فعال شدن آسم در بدن افراد بزرگسال شود.

آسم ناشی از ورزش: اگر حین ورزش کردن سرفه می کنید یا تنفس راحتی ندارید، احتمالا درگیر آسم ناشی از ورزش شده اید. مسلما، میزان فشار وارده هم معیاری به حساب می آید و نباید هر سرفه ای را به آسم ربط داد، اما اگر این اتفاق مرتبا تکرار می شود، باید در نظر داشته باشید که چنین مسئله ای طبیعی نیست و باید به پزشک مراجعه شود.

برای مطالعه بیشتر:

• با بیماری اوتیسم بیشتر آشنا شویم [قسمت اول]
• با بیماری اوتیسم بیشتر آشنا شویم [قسمت دوم]

همانند دیگر انواع آسم، افرادی که از این طریق به آسم مبتلا می شوند نیز در تنفس دچار مشکل شده و التهاب در مجاری تنفسی خود احساس می کنند که همراه با ترشح موکوس است.

با این حال، آسم ناشی از ورزش دلیل قانع کننده ای برای کنار گذاشتن فعالیت بدنی نیست و با درمان درست می تواند کاملا بی خطر باشد. برای مثال، مارک اسپیتز، شناگر ماهر آمریکایی در حالی که از آسم رنج می برد، موفق شد تا در المپیک 1972، 9 مدال طلا به دست آورد.

هشتاد درصد افرادی که از دیگر انواع آسم رنج می برند نیز ممکن است حین ورزش کردن دچار مشکل شوند اما عکس آن صادق نیست.

آسم ناشی از سرفه: شناسایی این نوع از آسم بسیار دشوار است و پزشکان برای رسیدن به آن ابتدا باید مسائل دیگری را حل کنند. حتی ممکن است علامت این نوع از آسم فقط سرفه باشد و بیمار هیچ حالت دیگری از جمله التهاب و تنگی نفس را از خود نشان ندهد اما به قدری سرفه زیاد باشد که حتی مانع از خوابیدن شود.

آسم مربوط به محل کار: برخی از افراد با مواد شیمیایی کار می کنند و برخی دیگر در محیط های صحرایی مشغول به کار هستند. هر عاملی مثل دود، گاز، بخار شیمیایی، خرده های ریز هر ماده جامد و... می تواند نوع خاصی از آسم را در افراد پدید آورد.

آسم شبانه: سرفه ها، تنگی نفس و باقی علائم در این نوع آسم، از نیمه های شب آغاز شده و تا اوایل صبح ادامه پیدا می کند. چنین آسمی می تواند نتیجه گرد و غبار خانگی، موی حیوانات و یا حتی شرایط سینوسی بشد. آسم شبانه لزوما همه علائم بیماری را نشان نمی دهد و شاید فقط تنگی نفس را همراه داشته باشد.

معمولا بیمار بین ساعت 2 تا 4 صبح به سبب آزاری که این علائم می رسانند از خواب بیدار می شود. چنین آسمی ممکن است فقط هفته ای یک بار یا چندین بار خودش را نشان دهد و مشکلات این افراد تفاوت چندانی با دیگران ندارد.

آسم مقاوم به استروئید (آسم حاد): در حالی که اکثر آسم ها با استنشاق کورتیکواستروئید به صورت مقطعی قابل درمان است، این نوع از آسم به استروئیدها مقاومت نشان داده و توجهی به آن ها نمی کند.