نگاهی به تاریخچه سری FIFA و PES

فوتبال، بدون شک محبوب ترین ورزش در جهان محسوب شده و هواداران این ورزش که معمولاً نسبت به علاقه به فوتبال و تیم فوتبالی مورد علاقشان، متعصب هم هستند، سالانه هزینه زیادی را خرج تماشای  این ورزش زیبا می کنند.

با شروع شکل گیری صنعت بازی های ویدیویی، از همان ابتدا تلاش هایی برای شبیه سازی ورزش فوتبال در این هنر صورت گرفت. این تلاش ها تا اواسط دهه نود میلادی حالتی جدی نداشت.

با ورود دو غول بازی سازی آن زمان، یکی از شرق و دیگری از ایالات متحده، داستان حضور فوتبال در بازی های ویدیویی، به طور کامل تغییر کرد. رقابت این دو سری، باعث شده که هر ساله، فوتبال در بازی های ویدیویی، به تجربه نمونه واقعی آن نزدیک تر شوند. در ادامه نگاهی به داستان این دو سری موفق و رقابت آن ها از ابتدا تا آخرین نسخه FIFA و PES خواهیم داشت.

اگر از عرضه بازی Konami Hyper Soccer در سال 1991 و دو نسخه ابتدایی فیفا در سال 93 فاکتور بگیریم، اولین رقابت مستقیم این دو سری،  به بازی های International Superstar Soccer از سوی کونامی و FIFA 95 از سمت الکترونیک آرتز بر می گردد.

طراحان بازی در هر دو شرکت، سرانجام به استانداردی در استفاده از دوربین ایزومتریک رسیده بودند و همین موضوع، زمینه ساز جدی تر گرفته شدن فوتبال در بازی های رایانه ای را فراهم کرد.

کونامی و الکترونیک ارتز در آن زمان، حتی با استفاده از نام های واقعی بازیکنان در بازی مشکل داشتند و تمام رقابت میان این دو سری، تنها به بخش های فنی بازی مربوط می شد.

الکترونیک آرتز تغییرات خاصی را در گیم پلی بازی نسبت به قسمت پیش اعمال نکرده و مهم ترین موضوع در ارتباط با FIFA 95، اضافه کردن تیم هایی از آلمان، برزیل، انگلستان، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا، هلند و آمریکا به بازی بود. قابلیت بازی کردن 4 نفره نیز، از جمله امکانات جالب FIFA 95 در آن سال ها محسوب می شد.

از سوی دیگر، کونامی در اولین تجربه حرفه ای خود در ساخت بازی فوتبال، قابل قبول و موفق ظاهر شد. استفاده از قدرت فنی NES باعث شده بود تا طراحی چهره بازیکنان، قابل توجه و دیدنی باشد.

در همان سال، کونامی نسخه های دیگری از بازی را عرضه کرد که گزارشگری و قابلیت بازی دونفره را به بازی اضافه می کرد. واکنش ها نسبت به سبک گیم پلی بازی خوب بود تا کونامی یک شروع باور نکردنی در عرصه بازی های شبیه ساز فوتبال داشته باشد.

نسخه های بعدی هر دو سری تا پایان نسل ششم و سال 2000 میلادی، تغییرات جزیی تری به خود دیدند. در سال 95، FIFA دیگر به صورت سه بعدی اجرا می شد. کونامی در همان سال کد مخصوصی را برای بازی طراحی کرده بود که با زدن آن، می توانستید دوباره یک بازی را تکرار کنید. الکترونیک آرتز برای اولین بار در FIFA 97، از فناوری موشن کپچر استفاده کرد و در همان سال، دیگر نسخه مبتنی بر DOS از هر دو بازی ساخته نشد.

در حالی که در آن سال ها، دو تیم در حال شناسایی بازار و آزمون و خطا ایده های خود بودند، کونامی در سال 97، برای اولین بار، ضربات پنالتی را به بازی خود اضافه کرد. بازی ژاپنی با گیم پلی آرکید و جمع و جور خود، کمی از رقیب غربی خود در آن سال ها جلو افتاده بود.

در FIFA 98 که نسخه ای مخصوص جام جهانی فرانسه نیز داشت و از جمله بازی های خاطره انگیز این سری برای هوادران فوتبال محسوب می شد، الکترونیک آرتز در اقدام عجیبی، از یک سر یکسان برای طراحی تمام بازیکنان استفاده کرد.

در سمت دیگر، کونامی که از استقبال بالای کاربران نسبت به سری فوتبال خود با نام International Superstar Soccer شگفت زده شده بود، تصمیم به ساخت همزمان دو بازی فوتبال در یک سال گرفت.

Perfect Eleven نام جدید این سری روی کنسول های نینتندو بود و نسخه دیگری از بازی با نام 3 Winning Eleven برای کنسول پلی استیشن سونی که بیشتر با نام 99 Football در بین طرفداران بازی در کلوپ های پلی استیشن شناخه می شد، عرضه شد.

بازی به موفقیت عظیمی دست یافت، جدا از امکاناتی که کنسول قدرتمند سونی در اختیار سازندگان برای بهبود بخش هایی مانند هوش مصنوعی و گرافیگ، قرار می داد. بازی با تعداد بیشتری از تیم ها و قابلیت های متعدد در چیدن ترکیب، شبیه ساز فوتبال وارد مرحله جدیدی از تاریخ خود شد.

در Winning Eleven 4 که در بعضی از نقاط جهان با نام  ISS Pro Evolution شناخته می شد، بخشی به نام مستر لیگ به این سری اضافه شد. مستر لیگ آن قدر خوب بود که Pro Evolution برای چند سال از سری FIFA جلو بزند.

بخش مسترلیگ، بنیان گذار بخش داستانی در تاریخ بازی های فوتبال محسوب می شد. امکان اداره یک تیم، خرید بازیکن و مدیریت آن ها، رساندن همان تیم به مقام های بزرگ کاری بود که در خیالات همه طرفدران این ورزش برای مدت طولانی وجود داشت و حال، این موضوع رنگ واقعیت به خود گرفته بود.

الکترونیک آرتز اما در سال 99 یک نسخه فاجعه از FIFA 2000 را برای کنسول گیم کوب منتشر کرد. اوضاع در نسخه پلی استیشن یک و پی سی، کمی بهتر بود، اما با وجود موفقیت های Winning Eleven، پیدا کردن مخاطب برای الکترونیک آرتز، کار بی نتیجه ای محسوب می شد.

در اویل قرن جدید و حضور کنسول نسل ششمی سونی یعنی پلی استیشن 2، راستش را بخواهید، کسی توجه زیادی به سری FIFA نداشت. کونامی با عرضه Pro Evolution Soccer در سال 2001، برنده بلامنازع این رقابت بود.

در این بازی، پیاده سازی تاکتیک های حمله، ضد حمله و دفاع، برای اولین بار اهمیت زیادی پیدا کرده و شما می توانستید تا سبک خاصی برای بازی کردن خود انتخاب کنید. منتقدان نیز واکنش بسیار خوبی به بازی نشان داده و Pro Evolution Soccer نمرات بالایی را سایت های معروف دنیای بازی های ویدیویی دریافت کرد.

شاید تنها برگ برنده FIFA در آن سال ها، موفقیت این کمپانی در لایسنس تیم های لیگ برتر و بعضی از تیم های مهم اروپایی بود. سازندگان این سری در آن سال ها، به کلیت جامعی برای ارائه گیم پلی بازی نرسیده بودند و تغییر هر ساله سیستم های ارسال توپ، دفاع، پاسکاری و حرکات فردی و تیمی، نشان از عدم ثبات این سری می دادند.

FIFA با سرعت کمتری نسبت به رقیب خود در حال پیشرفت بود، اضافه کردن پخش هایلایت موقعیت های مهم بازی در پایان نیمه اول و انتهای بازی، از جمله موارد جالب FIFA 2002 در هنگام عرضه بود.

کونامی که می دانست انحصاری بودن حق امتیاز استفاده از نام اصلی تیم ها برای FIFA، برای سری PES مشکل ساز خواهد شد، راه حل جدیدی را در بازی به یاد ماندنی PES 2003 برای این موضوع ارائه کرد.

بازی PES 2003 که تصویر جلد خاطر انگیز آن به داور سرشناس ایتالیایی، کولینا اختصاص داشت، قابلیت Open File را برای اولین بار به خود می دید. این قابلیت، امکان ویرایش با دقت زیاد کاربران برای اصلاح لباس تیم ها و بازیکنان را برای کاربران فراهم می کرد. همین موضوع باعث شد تا خیل عظیمی از طرفداران این سری، مشکل لایسنس در بازی را حل کرده تا در کنار گیم پلی پخته و روان PES، این بازی همچنان از FIFA با اختلاف زیادی جلو باشد.

نسخه های 2003 و 2004 سری FIFA نیز بازی های خوبی بودند. اضافه شدن قابلیت بازی آنلاین، حالت مربیگری و شبیه سازی قابل قبول الکترونیک آرتز از سطح کیفی بازیکنان و ورزشگاه های معروف، FIFA را بار دیگر در مسیر درستی قرار داد.

استودیو کانادا الکترونیک آرتز که سازنده FIFA محسوب می شد، در آن زمان تمرکز اصلی خود را به ارائه گرافیک فنی بهتر و دقت بالای سری FIFA در شبیه سازی معطوف کرده بود. این روند خوب با یکسان ماندن بازی در سال های 2004 و 2005، کمی از سرعت پیشرفت این سری کم کرد.

FIFA و PES در آن سال ها، تفاوت شماره ای در نام گذاری داشتند. الکترونیک آرتز، برای انتخاب نام بازی خود، عددی یک سال جلوتر از زمان حال انتخاب می کرد و PES نیز به روال عادی و با توجه به سال عرضه، نام گذاری می شد.

در PES 5 برای اولین بار شاهد امکان بازی در هوای برفی بودیم و سری FIFA نیز در همان سال، سرانجام از عرضه بازی روی کنسول پلی استیشن 1 دست کشید.

به عقیده بسیاری، نقطه عطف سری PES و شاید تمام بازی های شبیه ساز فوتبال تا آن زمان، بازی PES 6 بود. این بازی ترکیب درستی از فوتبال واقعی و تجربه آرکید محسوب می شد. یک و دو های زیبا، بازی سرعتی، دریبل های متنوع که زدن آن ها در اکثر مواقع از یک درجه سختی منطقی بهره می برد، در کنار سیستم پاسکاری فوق العاده بازی، PES 6 را به یک عنوان فوق العاده تبدیل کرده بودند.

تصویر روی جلد بازی نیز، به ستاره آن روز های باشگاه اینتر میلان یعنی آدریانو برزیلی اختصاص داشت، شوت های مرگبار این بازیکن چه در زمین مسابقه و چه در PES 6، بسیاری را در آن سال ها به تیم اینتر میلان علاقه مند کرد.

با ورود به نسل هفتم اوضاع کمی متفاوت رقم خورد. با وجود ادامه محبوبیت کنسول پلی استیشن 2 در ژاپن و بسیاری از نقاط دنیا، کونامی استفاده زیادی از قابلیت های کنسول های جدید نکرد و PES 2008 با تغییرات اندکی نسبت به نسخه قبلی خود عرضه شد.

از آن سمت، FIFA کار خود در لایسنس کردن تیم ها و بازیکنان را ادامه می داد. حضور بیش از 600 تیم و 30 که 15 هزار بازیکن فوتبال با اسامی واقعی در آن ها شبیه سازی شده بودند، FIFA را در این حوزه بی رقیب می کرد.

استفاده از موتور گرافیکی که با ورود به نسل هفتم، بروزرسانی شده بود، باعث شد تا FIFA 08 در زمینه فنی نیز بدرخشد. این موتور جدید، هوش مصنوعی بازیکنان را ارتقا داده و امکان بازی کردن در نقش مربی، یا بازیکن خاصی به صورت تکی را برای هوادران به ارمغان آورد. همچنین اضافه شدن انواع مختلف شوت در این قسمت، از دیگر نکات مثبت FIFA 08 محسوب می شد.

کونامی که سری فوتبالش، پس از سال ها از FIFA عقب مانده بود، با عرضه نسخه Wii بازی PES 2008، شرایط را کمی بهتر کرد. استفاده درست از قابلیت های این کنسول باعث شد تا PES 2008، به عقیده بسیاری، بهترین بازی ورزشی ساخته شده برای این کنسول باشد.

سری FIFA در دو قسمت بعدی خود نیز، به پیشرفت های خود ادامه می داد. اضافه شدن قابلیت Ultimate team که در ابتدا تنها یک بسته الحاقی محسوب می شد، برگ برنده این سری در سال های پیش رو بود. این بخش، تجربه بازی آنلاین را تنها از بازی های دوستانه خارج کرده و به آن وسعت و رقابت بیشتری بخشید.

جدا از این بخش، FIFA در آن سال ها پر از محتواهایی بود که نمونه آن در رقیب ژاپنی دیده نمی شد. از لیست ساندترک های بازی گرفته تا جزییات بی نظیر بخش مربیگری و قسمت چیدن ترکیب ها، در کنار گرافیک عالی، باعث شد تا سری فیفا در  سال های میانی و انتهایی نسل هفتم، امتیازات فوق العاده ای از جانب منتقدان دریافت کند.

الکترونیک آرتز در آن سال ها، سرانجام به فرمول بدون اشکالی دست یافته بود که هر ساله با اضافه شدن قابلیت های جدید، آن را بهتر می کرد و این اتفاق در حالی رخ می داد که PES تا سال 2010، با همان سیستم قدیمی و از کار افتاده خود دست و پا می زد.

خریدن حق امتیاز استفاده از لیگ قهرمانان اروپا در PES 2009 نیز، کمک چندانی به این سری نکرد و به نظر می رسید که سازندگان بازی متوجه این موضوع که اکثر طرفداران سری PES، چه توقعات مشخصی از این بازی دارند، نبودند.

سری FIFA سال به سال در حالت بهتر شدن بود و اضافه شدن بخش آنلاین به این بازی، به خوبی به این روند رو به رشد کمک می کرد. در FIFA 10، روزانه سه میلیون بازی آنلاین در سرور های الکترونیک آرتز انجام می شد و اضافه شدن قابلیت کنترل دروازه بان و استفاده از موتور جدید در FIFA 12، از نکات بارز سری FIFA در آن سال ها بودند.

موتور جدید بازی که Impact نام داشت، کمک بسیاری به خلق بازی های بدون باگ و گیم پلی دقیق  و حساب شده می کرد. مسابقات جهانی FIFA در آن سال ها در حال جان گرفتن بود و همین موضوع به بیشتر دیده تر شدن این سری کمک می کرد.

از سوی دیگر، کونامی در PES 2011، سرانجام و بعد از چند سال تصمیم گرفت تا سیستم گیم پلی بازی را متحول کند. نرم تر شدن  روند بازی ها در کنار اضافه شدن قابلیت کنترل دو بازیکن همزمان و سیستم آرکید بازی، سه سال و سه نسخه برای جواب دادن به زمان نیاز داشت.

سری PES دیگر نام بی رقیب دنیای بازی های شبیه ساز فوتبال نبود اما تلاش های سازندگان بازی سرانجام در سال 2012 نتیجه داده و بازی PES 2013، با وجود اختلاف فاحش در بحث فروش با رقیب خود، احترام زیادی بین هوادران این سری و منقدان پیدا کرد.

ورود به نسل هشتم و عرضه کنسول های پلی استیشن 4 و ایکس باکس وان، فرصت مناسبی برای برگشت PES برای رقابت نزدیک تر با سری FIFA بود.

الکترونیک آرتز در بازی FIFA 14 سرانجام وین رونی، ستاره منچستر یونایتد را از روی کاور بازی کنار گذاشت. منو جدید بازی در کنار تکامل بخش مربیگری که در آن، سیستم هایی مثل بخش استعداد یابی و تمرین دادن به بازیکن ها بهبود یافته بودند، از جمله پیشرفت های این بازی نسبت به نسخه قبلی، به حساب می آمدند.

نسل هشتم و سخت افزار قدرتمند تر زمینه را برای بهبود هوش مصنوعی بازیکنان در بازی های ورزشی فراهم کرده بود. استودیو سازنده FIFA در نسخه های 15 و 16 این بازی، تمرکز اصلی را خرج تحول سیستم دفاعی و رفع اشکال نقص های کوچک بازی در سال های اخیر کرد.

از سوی دیگر، کونامی با ورود به نسل هشتم، به استفاده از موتور گرافیکی فاکس انجین که در ساخت قسمت پنجم متال گیر سالید از آن استفاده شده بود، روی آورد. استفاده از این موتور در نسخه 2014 بازی با شکست مواجه شد. اشکالاتی مثل زاویه بد دوربین و یا تاخیر در ارسال پاس ها و زدن شوت ها، گریبان سری PES در آن سال ها را گرفت.

اما، به نظر می رسید که این کمپانی ژاپنی قصد تسلیم شدن را ندارد. استفاده از یک موتور کمکی در کنار فاکس انجین در PES 2015، باعث شد تا این بازی در شبیه سازی صورت ها از سری FIFA جلو بزند.

جدا از آن، گیم پلی بازی به شدت آرکید و دوست داشتنی شده بود. تغییراتی که کونامی از سال 2013 شروع کرده بود، سرانجام و در این نسخه، در حال نتیجه دادن بودند.

بازی هنوز در بخش های مثل لایسنس تیم های لیگ جزیره و عدم محتوای کافی در بخش آنلاین، در نسخه های 2015 و 2016 خودش مشکل داشت اما عنوانی قابل احترام بود که حتی به عقیده بسیاری، در خود زمین مسابقه، عملکرد بهتری نسبت به رقیب غربی خود داشت.

الکترونیک آرتز که در FIFA 16 واکنش های تندتری از منتقدان به دلیل عدم ایجاد تغییرات کافی دریافت کرده بود، در FIFA 17 به رونمایی از بخش جدیدی با نام journey دست زد.

در این بخش، امکان بازی در قالب یک بازیکن فرضی با نام الکس هانتر در لیگ جزیره، در اختیار شما قرار می گرفت. از مدیریت جو رخکن تا انتخاب های درست شما در مصاحبت با مربی و بازیکنان، همگی در موفقیت شما در قالب این بازیکن خیالی نقش زیادی داشتند.

از سوی دیگر PES 2017 نیز حرف های زیادی برای گفتن داشت. گیم پلی بازی استانداردهای بالای این سری را نشان می داد و بخش مستر لیگ با قابلیت های جدید، بیشتر از گذشته سرگرم کننده بود.

امکان خلق تاکتیک های تیم و ویرایش آن ها در کنار سیستم ویرایش بازی که به شما امکانات بسیاری می داد، همگی موجب شدن تا PES 2017، از سمت بسیاری از سایت ها و مجلات معروف، امتیاز بهتری نسبت به FIFA 17 دریافت کند.

سرانجام به نظر می رسید که رقابت میان این دو نام قدیمی، دوباره جدی شده و هر کدام از این دو نام معروف، نیاز به ارائه بخش های جدید و ایجاد تغییرات مثبتی برای پیشی گرفتن از رقیب خود دارند، تغییراتی که در نهایت به نفع علاقه مندان به این دو سری تمام شده است.

در نهایت، چند روزی از انتشار PES 2018 و FIFA 18 گذشته و این دو بازی در نزد منتقدان، به امتیازات نسبتاً مشابه ای دست یافته اند. سازندگان بهبود گیم پلی و بخش فنی PES 2018 را ستوده و این بازی را یکی از عالی ترین نمونه های بازی های شبیه ساز ورزشی در سال های اخیر می دانند.

در مقابل، FIFA 18 نیز به گفته منتقدان، در بی نقص تر کردن تجربه گیم پلی خود نسبت به گذشته، موفق بوده و در زمینه لایسنس و تعداد تیم ها نیز هنوز حرف اول را می زند.

مشخص است که رقابت میان این دو سری در نسخه آخرشان، به بیشترین میزان خود در سال های اخیر رسیده و برخلاف سال های پیش، هیچ عنوانی به طور واضحی از قبل برنده نیست.

سری PES روی سنگ بنای محکمی دوباره در حال شکل گیری است که برای موفقیت دوباره، نیاز به اصلاحات مشکلات بازی در بخش های آنلاین و بیرون از زمین مسابقه دارد و  FIFA نیز، برای حفظ جایگاه خود باید دست به انجام ریسک های بیشتری زده و در آینده، تغییرات اساسی تری را در سیستم گیم پلی خود اعمال کند.

نظر شما چیست؟ شما تجربه کدام یکی از این دو عنوان را ترجیح می دهید و به نظر شما، آینده سبک شبیه ساز فوتبال متعلق به کدام یک از این دو سری است.