گری کیلدال: بدشانس ترین مرد دنیای فناوری که با اشتباهش بیل گیتس را به اوج ثروت رساند

وقتی کامپیوتر شخصی اختراع شد، یک سیستم عامل عمومی به شکل امروزی برای راه اندازی آن وجود نداشت. بیل گیتس این خلاء مهم را با MS-DOS پُر کرد و در ادامه با ویندوز به ثروتمندترین شخص جهان تبدیل شد. اما جالب است بدانید اولین سیستم عامل جهان برای کامپیوترهای شخصی را مردی به نام «Gary Kildall» ابداع کرده بود. فقط وقتی بزرگترین تولید کننده ی جهان برای خریدن این سیستم عامل به محل کار گری کیلدال مراجعه کرد، او حضور نداشت و به معنای واقعی وقتی شانس در زد، خانه نبود.

کیلدال دو دستی فرصت را به بیل گیتس تقدیم کرد و از اوج خوشبختی به نهایت بدبختی رسید، داستانی که یکی از تراژیک ترین اتفاقات در تاریخ فناوری و کسب و کار به حساب می آید.

کامپیوتر شخصی اختراع شد

برای شروع داستان باید به اواخر دهه هفتاد میلادی برویم. در آن سالها کامپیوتر شخصی مفهومی نداشت و به شکل عمومی عرضه نمی شد. فقط شرکتهایی مثل IBM بودند که کامپیوتر را برای استفاده های دانشگاهی، سازمانی و تجاری بزرگ تولید می کردند. تا اینکه یک شرکت کوچک و تازه تاسیس به نام اپل برای اولین بار در سال ۱۹۷۷ یک کامپیوتر شخصی به نام Apple II  به شکل انبوه تولید و وارد بازار کرد.

اپل در تبلیغات این محصول خانم های خانه داری را نشان می داد که از کامپیوتر شخصی خود برای ذخیره کردن دستور پخت غذا استفاده می کردند، سپس از نرم افزار کامپیوتری برای تحلیل آمار و ارقام بورس استفاده می کردند می توانستند از داخل منزل پا به پای همسرانشان درآمدزایی کنند و استقلال مالی داشته باشند. هرچند Apple II به پول امروز بالای ۵ هزار دلار قیمت داشت، اما با توجه به کارایی بی شمار این دستگاه، سرمایه گذاری معقولی به نظر می رسید.

اپل در این تیزر قابلیت های کامپیوتر Apple II را توضیح می دهد: امکان تایپ متن و جابجا کردن پاراگراف ها!

این اولین باری بود که IBM و شرکت های دیگر متوجه شدند کامپیوتر غیر از فرستادن انسان به فضا و حل معادلات ریاضی می تواند داخل منزل هم کارایی داشته باشند. انگار ناگهان پرده ای کنار رفته و میلیون ها خریدار جدید از پشت آن نمایان شده بودند. حالا دیگر هر کسی که ایده ای برای ساخت نرم افزار داشت، می توانست یک کارایی جدید برای کامپیوترهای شخصی ابداع کند.

سیب کوچک در برابر غول بزرگ

IBM که در آن زمان غولی در دنیای کامپیوترسازی به حساب می آمد یک فرصت طلایی پیدا کرده بود که از توانایی خود برای تولید یک محصول مشابه Apple II استفاده کند و این بازار جدید را هم به چنگ خود درآورد. اما مشکل اینجا بود که IBM یک شرکت بزرگ و پر مشغله به حساب می آمد و برای گرفتن هر تصمیم جدید ساعتها باید مدیران کهنسال این شرکت که تفکر قدیمی هم داشتند در جلسات بی پایان در مورد موضوع بحث می کردند.

طراحی اولین کامپیوتر شخصی IBM چندسالی طول کشید

در همین حین تیم جوان و دو نفره استیو جابز و استیو وازنیک که اپل را بنیان گذاشته بودند، با سرعت تمام مشغول بهبود کامپیوترهای خود و جلب مشتری های بازار بودند. IBM برای اینکه بتواند با رقیب تازه نفس و جوان خود رقابت کند، یک تیم داخلی کوچک را برای طراحی و تولید فوری کامپیوتر شخصی مامور کرد. این تیم کوچک تصمیم گرفت با ترکیب قطعات سخت افزاری موجود در بازار اولین کامپیوتر شخصی خود را خلق کنند تا زمان برای طراحی تک تک اجزای کامپیوتر هدر نشود.

بالاخره در سال ۱۹۸۰ ترکیب سخت افزاری اولین کامپیوتر شخصی IBM آماده شده بود و فقط به یک نرم افزار سیستم عامل برای راه اندازی دستگاه نیاز داشتیم. همانطور که گفتیم IBM در آن زمان بزرگترین تولید کننده حوزه کامپیوتر به حساب می آمد، در نتیجه هر سیستم عاملی را برای نصب روی کامپیوتر شخصی خود انتخاب می کرد می توانست زندگی سازنده ی آن را متحول کند.

انتخاب IBM چه بود؟

نمایندگان IBM در آن زمان سراغ بیل گیتس رفتند که یک برنامه نویس ۲۵ ساله بود و در حوزه نرم افزار کار می کرد، اما گیتس سیستم عاملی برای عرضه نداشت، در نتیجه یک متخصص کامپیوتر به نام «Gary Kildall» را به نمایندگان IBM معرفی کرد که به نظر می رسید آنچه مورد نیاز است را در اختیار دارد.

در آن زمان برای راه اندازی هر ابزار کامپیوتری لازم بود نرم افزار مورد نیاز را هم خودتان برای همان دستگاه طراحی کنید و یک سیستم عامل جامع نبود که به شکل همگانی استفاده شود. اما گری کیلدال در سال ۱۹۷۱ یک زبان برنامه نویسی برای راه اندازی اولین پردازنده ساخت اینتل طراحی کرده بود و یکسال بعد، از نرم افزار کنترلی کامل تر به نام CP/M پرده برداشت که نسخه اولیه از سیستم عامل های امروزی به حساب می آمد و می توانست تمام اجزای داخلی یک کامپیوتر کوچک را راه اندازی کند.

با وجود CP/M دیگر لازم نبود برای هر قطعه و کامپیوتر جدیدی که طراحی می شود یک نرم افزار جدید نوشته شود (مثل زبان برنامه نویسی کیلدال برای راه اندازی پردازنده های اولیه ی اینتل). هر نرم افزاری که برای CP/M نوشته می شد، روی تمام کامپیوترهای مجهز به این سیستم عامل قابل اجرا بود. یعنی دقیقاً مشابه روش امروز که هر نرم افزاری برای ویندوز نوشته شود، روی تمام کامپیوترهای مجهز به ویندوز قابل اجرا خواهد بود.

گری کیلدال در مورد خلق CP/M می گوید:

نیاز به چنین نرم افزاری کاملاً طبیعی بود و من در ابتدا CP/M را برای رفع نیازهای خودم نوشتم، اما کمی بعد مشخص شد همه به وجود چنین سیستم عاملی نیاز دارند.

کیلدال واقعاً در ابتدا برای خودش به شکل تفریحی کدنویسی می کرد و تمایلی به تجارت کردن با آن نداشت، اما همسرش او را راضی کرد که حق و حقوق نرم افزاری که خلق کرده را ثبت کند و شرکت Digital Research را برای کسب درآمد از فروش سیستم عامل تاسیس کند. این بود که تا اواخر ۱۹۷۹ گری کیلدال برای مدتی به بیل گیتس زمان خود تبدیل شد و اصلی ترین فروشنده سیستم عامل در جهان به شمار می رفت. هرچند کامپیوترهای زیادی برای نصب سیستم عامل وجود نداشت.

اما داستان به جایی رسیده بود که بیل گیتس آقای کیلدال را به نمایندگان IBM معرفی کرد و تا سیستم عاملی که نیاز دارند را تهیه کنند. بیل گیتس به IBM تضمین داده بود برای هیچکس فاش نکند این شرکت به دنبال سیستم عامل می گردد، برای همین فقط با کیلدال که در سیاتل زندگی می کرد تماس گرفت و گفت: «تو را برای انجام کاری به چند نفر معرفی کردم که قرار است برای ملاقات حضوری سراغت بیایند. فقط مراقب رفتارت باش چون آدم های مهمی هستند.»

متاسفانه کیلدال توصیه گیتس را جدی نگرفت و تصور کرد احتمالاً با نمایندگان یک شرکت کوچک و بی اهمیت طرف باشد، برای همین وقتی کارکنان IBM به محل شرکت رسیدند او با هواپیمای شخصی خود مشغول پرواز در دوردست ها بود. نمایندگان IBM هم در نبود او سعی کردند همسرش که مدیر عملیاتی شرکت به حساب می آمد را برای امضای یک قرارداد مخفیانه راضی کنند. اما خانم کیلدال در نهایت راضی نشد و جلسه مذاکره به جایی نرسید.

سیستم عامل MS-DOS یک کپی بی شرمانه از CP/M است

در نتیجه IBM دوباره برای پیدا کردن شخص دیگری با بیل گیتس تماس گرفت. اینجا بود که گیتس تصمیم گرفت شانس خود را برای همکاری با بزرگترین تولید کننده کامپیوتر در جهان امتحان کند، برای همین به IBM گفت هرچند ما در حال حاضر سیستم عامل آماده نداریم، اما می توانیم یکی برای شما طراحی کنیم. مایکروسافت سپس یک سیستم عامل نه چندان شناخته شده را از یک شرکت کوچک به قیمت ۷۵ هزار دلار خریداری کرد. نام این سیستم عامل Quick and Dirty Operating System بود و به اختصار Q-DOS یا 86-DOS نامیده می شد.

اما نکته ی جالب این بود که Q-DOS در حقیقت از روی همان سیستم عامل CP/M نوشته شده بود. به هر حال حالا مایکروسافت یک سیستم عامل آماده داشت و آن را MS-DOS (مخفف Microsoft DOS) نامگذاری کرد و برای نصب روی کامپیوترهای شخصی در اختیار IBM قرار داد.

پیشبینی می شد اولین کامپیوتر شخصی IBM که در سال ۱۹۸۱ تولید شد ۲۵۰ هزار دستگاه فروش کند، اما فروش محصول از ۲ میلیون دستگاه فراتر رفت و IBM را با کنار زدن اپل، به بزرگترین تولید کننده کامپیوترهای شخصی تبدیل کرد. حالا دیگر کامپیوتر صرفاً یک وسیله آزمایشگاهی یا تجاری نبود و به ابزاری قابل استفاده برای عموم مردم تبدیل شده بود.

برای گری کیلدال چه اتفاقی افتاد؟

هرچند در حقیقت این کیلدال بود که چنین سیستم عاملی را نوشته بود، اما صرفاً به دلیل اینکه در موقع مناسب در محل کار خود حضور نداشت، از موفقیت کامپیوترهای شخصی بی نصیب ماند و قرارداد همکاری با IBM را از دست داد. کیلدال پس از آن یک برنامه تلویزیونی به نام Computer Chronicles راه انداخت که حوزه کامپیوترهای شخصی را پوشش می داد.

اما بیل گیتس که نسخه کپی از سیستم عامل کیلدال را خریده بود، با سرعت در حال فتح قله های موفقیت بود و به ثروتمندترین شخص جهان تبدیل می شد. کم کم شرکت هایی مثل HP و Compaq هم سعی کردند درست مثل IBM از ترکیب قطعات سخت افزاری موجود در بازار، کامپیوترهای شخصی خود را خلق نمایند.

مایکروسافت در ابتدا این سیستم عامل را با قیمت ۵۰ هزار دلار به IBM فروخته بود، اما جایی از قرارداد ذکر نشده بود که این سیستم عامل به IBM اختصاص دارد و مایکروسافت نمی تواند آن را به شرکت دیگری نیز بفروشد. در نتیجه تولید کننده های کامپیوتر یکی یکی پیش مایکروسافت می آمدند و حق استفاده از سیستم عامل DOS را برای محصولات خود خریداری می کردند.

تلاش برای بازگشت و مرگ در حال مستی

کیلدال که با بی خیالی و بی توجهی این موقعیت بزرگ را از دست داده بود با مشاهده موفقیت رویایی بیل گیتس بالاخره به تنگ آمد و تهدید کرد بابت کپی برداری از نرم افزارش شکایت می کند. IBM هم پیشنهاد کرد از این به بعد هر کامپیوتر شخصی که فروخته می شود به خریدار امکان دهد خودش بین سیستم عامل MS-DOS و CP/M یکی را انتخاب کند.

در حقیقت کیلدال از کپی محصولی شکست خورد که خودش ساخته بود

تنها مشکل اینجا بود که هر نسخه MS-DOS با قیمت ۴۰ دلار فروخته می شد اما اگر CP/M را انتخاب می کردید باید ۲۴۰ دلار می پرداختید. با توجه به اینکه هر دو سیستم عامل عملاً یک چیز بودند، کاربران از انتخاب ارزانتر استقبال کردند و CP/M به مرور در سالهای بعد از صحنه روزگار محو شد.

در حقیقت کیلدال از کپی محصولی شکست خورد که خودش خلق کرده بود و هرجا می رفت با تحقیر این موضوع را به وی گوشزد می کردند. سنگینی این شکست آنقدر برای کیلدال غیر قابل تحمل بود که دیگر به دنبال شکایت مجدد از مایکروسافت و IBM نرفت، اجرای برنامه تلویزیونی خود را متوقف کرد، همسرش را طلاق داد، الکلی شد و در نهایت وقتی ۵۲ ساله بود در یک مشروب فروشی حین کتک کاری با مشتریان دیگر کشته شد.

سیستم عامل کامپیوترهای شخصی را گری کیلدال ابداع کرد و می توانست ثروتمندترین مرد جهان شود، اما به خاطر یک بی توجهی کوچک امروز کسی او را نمی شناسد و بیل گیتس به جایش قله های شهرت و اعتبار را فتح کرده است. داستان غمناک زندگی گری کیلدال نشان می دهد که فرقی نمی کند چه توانایی هایی داشته باشید، اگر با بی خیالی از کنار فرصت های خود عبور کنید زندگی درس های دردناکی به شما می دهد.