ابربازی؛ پلتفرمی برای خلق ستارگان ابری آینده ایران

تصور کنید شرکتی در یک حوزه کاملا تخصصی دارید و مشتریان هم از شما راضی هستند؛ روزبه‌روز هم در حال بزرگ‌تر شدن هستید اما تعداد محصولاتی که می‌توانید در اختیار مشتریان قرار دهید با توجه به منابع شرکت‌تان سطح مشخصی دارد. آیا حاضرید برای بزرگ‌تر کردن بازار و با داشتن یک نگاه بلند مدت، به افرادی کمک کنید تا بتوانند کسب‌وکار موازی خود را شکل دهند و محصول‌شان را توسط بازارچه‌ای که شکل داده‌اید بفروشند؟ شاید پاسخ عده بسیاری از ما به این سوال منفی باشد چون به شکل طبیعی علاقه داریم تا همه درآمدها را خودمان کسب کنیم. اما «ابر آروان» با برگزاری رویداد مسابقه‌محور «ابربازی» دقیقا مسیر مخالف را طی می‌کند. ابر آروان با همکاری همراهانش در ابربازی، می‌خواهد فرصت خلق تیم و شاید شرکت‌های جدیدی را به وجود بیاورد که شاید یک روز پتانسیل تبدیل شدن به ستارگانی در آسمان ابری ایران را داشته باشند.

فقط چند روز مانده تا اختتامیه رویداد ابربازی؛ رویداد خاصی که دست کم در ایران، نمی‌توان به سادگی مشابهی برای آن یافت. اما این رویداد خاص که پتانسیل تبدیل شدن به یک پلتفرم برای خلق شرکت‌های جدید در حوزه ارائه خدمات ابری را دارد، چگونه آغاز شد. ابربازی یک رویداد مهم است، اما در گفتگویی با تیم اجرایی ابربازی، می‌خواهیم ببینیم چرا این رویداد مهم و امیدبخش به آینده فناوری است؛‌ مخصوصا در زمانه‌ای که امید دارد از دست می‌رود.

یک تیر و چند نشان

ابربازی اگرچه اکنون در حال رسیدن به اختتامیه اولین دوره‌اش است اما رسیدن به نقطه کنونی یک سال و نیم زمان برد. ابر آروان و مشخصاً ناخدای اجرایی «پویا پیرحسینلو»، به دنبال آن بودند تا راهی برای کمک کردن به جوان‌ها و تحقق ایده‌هایشان پیدا کنند؛ بدون اینکه به دنبال سهم‌خواهی از شرکت‌های تازه متولد شده باشند.

در واقع، ابربازی این فرصت را ارائه داد تا جوان‌ترها ایده‌هایی را به مرحله عملیاتی برسانند. اینکار اگرچه به شکل مستقیم برای آروان آورده‌ای ندارد اما کمک می‌کند تا بازار ابری ایران رونق بیشتری بگیرد و از شرایط رکود خارج شود. در واقع، ایده کلیدی برای شروع ابربازی را ناخدای اجرایی ابر آروان می‌دهد اما «یزدان یزدی‌زاده»، معمار زیست‌بوم ابر آروان در گفتگو با دیجیاتو می‌گوید همین جمله و ایده‌ی کوتاه تبدیل به ماه‌ها کار مداوم برای تیم سه نفره‌ی اجرایی این رویداد شد.

از اوایل سال ۹۸، «امین سعیدنیا»، بازارپژوه ابر آروان وارد این شرکت می‌شود. بخشی از کار او با پروژه ابربازی گره می‌خورد و وظیفه دارد تا محصولات دست اولی از آژور، AWS، گوگل کلاود و IBM را بررسی و بنچ‌مارک کند. سعیدنیا با بررسی محصولات ابری این شرکت‌ها، لیستی بلندبالا از خدمات ابری را آماده می‌کند؛ لیستی که با تمرکز چندباره، تبدیل می‌شود به آنچه که تیم‌های جوان ایده‌هایشان را از آن می‌گیرند تا روزی ستاره خودشان را در آسمان ابری خلق کنند. او در پاسخ به این سوال که در همان بررسی اولیه، شرایط بازار ابری ایران با شرکت‌های تراز اول جهان چقدر متفاوت بود، می‌گوید:

«در ترندها، مارکت جهانی را دنبال می‌کنیم اما فاصله‌ای وجود دارد که همه‌جا ثابت نیست. در بعضی فضا‌ها فاصله خیلی زیادی با سرویس‌های جهانی داریم و در بعضی فضاها هم نزدیک‌تریم. در مجموع با بررسی سرویس‌های مطرح خارجی، به بیشتر از ۱۳۰۰ ایده نرم‌افزاری رسیدیم. با انتخاب ۱۱ پارامتر و برگزاری یک نظرسنجی، نهایتا به ۴۸ ایده رسیدیم. این ایده‌ها از یک سو ترند بودند و از سوی دیگر، در داخل ایران به نسبت‌های مختلف برای آن‌ها نیاز وجود داشت. ما حتی در پروفایل ایده‌ای که در اختیار تیم‌ها قرار دادیم، ذکر کردیم که از بین ۴۸ مورد، کدام موارد را توصیه می‌کنیم.»

در واقع تیم اجرایی ابربازی، ابتدای کار به تیم‌ها توضیح می‌دهد که ایده‌ها چقدر با اقبال در بازار داخلی و بازار جهانی روبه‌رو می‌شوند چراکه از همان ابتدا، تصور بر شکل‌گیری تیم‌هایی است که به خارج از مرزهای ایران هم فکر می‌کنند.

تبدیل افراد به تیم‌

اگرچه حالا وقتی که از ابربازی نام می‌بریم، توجه‌مان به ۱۴ تیمی جلب می‌شود که در اختتامیه حضور خواهند داشت اما واقعیت این است که اوایل امسال وقتی که مهلت ثبت نام برای حضور در این رویداد به پایان رسید، هیچ تیمی وجود نداشت؛ بلکه بیشتر از ۱۴۰۰ نفر به شکل مستقل ثبت نام کردند تا بلکه بتوانند رویاهای خود را بسازند. سپس چند چالش برای افراد تعریف شد و ۲۳۳ نفر موفق شدند وارد مرحله تیم‌سازی شوند و در نهایت ۲۰ تیم ایجاد شد که ۱۱۱ نفر آن‌ها را تشکیل دادند. در نهایت اما از کل ۲۰ تیم، ۱۴ تیم که توسط ۷۹ نفر تشکیل شده‌اند، به مرحله نهایی رسیدند و ۲۰ مهر ماه نیز در مراسم اختتامیه اتفاق‌های هیجان‌انگیزی در انتظارشان خواهد بود.

اما اساسا وقتی از ابر آروان و ظاهر پر زرق و برق ابربازی‌ کمی فاصله بگیریم، در باطن آن دو موضوع کلیدی را می‌توان دید: اول اینکه ایده‌هایی که اجرایی شده‌اند از سوی خود ابربازی به تیم‌ها پیشنهاد شده‌اند؛ ایده‌هایی که بر مبنای ترند جهانی و البته نیازهای داخلی طراحی شده‌اند. دوم اینکه افراد به شکل مستقل و بر اساس توانایی‌های فردی وارد رویداد شده‌اند. این در حالیست که معمولا در مسابقات و رویدادهای اینچنینی، تیم‌ها هستند که شرکت می‌کنند و بی‌راه هم نیست اگر بگوییم که معمولاً هدف از چنین کاری، دریافت یک جایزه است، نه ساخت تیم، کار روی ایده، و نهایتاً ارائه‌ی یک محصول. یزدان یزدی‌زاده در همین رابطه می‌گوید: «ما نمی‌خواستیم اینجا «تیم جایزه‌بگیر» داشته باشیم؛ می‌خواستیم افرادی را در این رویداد داشته باشیم که رویای ایجاد کسب‌وکار مستقل دارند. در نتیجه ثبت‌نام‌ها فردی انجام و در ادامه تیم‌ها تشکیل شد.»

وقتی از یزدان می‌پرسم استقبال از رویداد از نظر خود ابر آروان چگونه بوده، اعلام می‌کند که در ابتدا بیش از ۱۴۰۰ نفر ثبت نام کردند؛ عددی که به گفته او می‌توانست بهتر باشد اما دیگر اعضای ارشد ابر آروان تصور رسیدن به آن را نداشتند. یزدی‌زاده از سوی دیگر می‌گوید که به سادگی می‌توان مدعی شد که تاکنون در هیچ‌کجای دنیا، مسابقه‌ای در این حوزه با چنین ظرفیتی برگزار نشده است. این مسئله، چالش فقدان تجربه جهانی را به وجود می‌آورد یا به گفته خود یزدان، «هیچ جایی وجود نداشت تا به آن نگاه کنیم و الگو بگیریم». از سوی دیگر او به یک مشکل کلیدی دیگر نیز اشاره می‌کند: «به خاطر شرایطی که کرونا به وجود آورد، مسابقه از حالت آفلاین و حضوری به حالت غیرحضوری تبدیل شد.»

در واقع، قرار نبود بخش گسترده‌ای از روندهای ابربازی به شکل آنلاین برگزار شود اما کرونا شرایطی را به وجود آورد تا راه سختی که ابر آروان پیش رو داشت، به شکل غیرقابل باوری سخت‌تر شود. «سپیده رحمانی»، پروژه‌بان ابر آروان در همین رابطه می‌گوید:

«از سال ۹۸ درگیر برنامه‌ریزی این رویداد بودیم و قرار این بود تا همه چیز به شکل حضوری انجام شود. اما با شرایط کرونا، مجبور شدیم بسترهایی را آماده کنیم تا فرآیند به شکل غیر حضوری انجام شود. چالش‌هایی در ۶ حوزه برای افراد برگزار شد تا ببینیم چه تعداد از افراد را واقعا می‌توانیم میزبانی کنیم. سپس بستر دیگری برای تیم‌سازی آنلاین تشکیل دادیم که مرحله‌ی پرچالشی بود، چون این افراد حتی هم‌دیگر را به شکل حضوری ندیده بودند تا متوجه شوند که می‌توانند با هم تیم را تشکیل دهند یا خیر.»

او همچنین توضیح می‌دهد که ابر آروان در بخش توسعه محصول، به تیم‌ها دسترسی داد تا از زیرساخت‌های ابر آروان بهره بگیرند. در مرحله اول علاوه بر اینکه بستر تیم‌سازی فراهم شد، با کمک همکاران دیگر ابربازی، سعی شد تا شناخت افراد به هم بیشتر شود؛ دستورالعمل‌هایی در اختیار آن‌ها قرار گرفت تا ببینند که برای تیم‌سازی و موارد دیگر، چه مسائلی را باید مورد نظر قرار دهند.

رحمانی می‌گوید که با همکاری «کاربوم» و دستورالعمل‌های خود آروان، سعی کرده‌اند تا مستندات جامعی در حوزه همکاری تیمی، نقش افراد در تیم، تعاملات درون تیمی را در اختیار شرکت‌کنندگان قرار دهند: «بعد از اینکه تیم‌ها شکل گرفتند و از بین ایده‌های موجود انتخاب خود را انجام دادند، جلسه مفصلی با هر تیم برگزار کردیم؛ در این جلسات «ثمین زاهدانی»، معمار فرهنگ آروان هم حضور پیدا می‌کرد و درباره مفاهیم تعامل درون‌تیمی و شناخت جایگاه‌ها با تیم‌ها صحبت می‌کرد. سعی کردیم از همه جنبه‌ها، تیم‌ها را با مفاهیم منابع انسانی آشنا کنیم تا در آینده به مشکل داخلی برخورد نکنند.»

تبدیل ایده به محصول

بخشی از هدف ابر آروان در ابربازی این است که بازار ابری کشور را پر رونق‌تر کند و ایده‌هایی که به MVP و سپس به محصول تبدیل شده‌اند را در بازارچه ابری‌اش ارائه کند اما محصولات این تیم‌ها باید چه مشخصه‌هایی داشته باشد تا بتواند در بازارچه ابری خود آروان قرار بگیرند؟ معمار زیست‌بوم ابر آروان در پاسخ به این سوال می‌گوید مهم‌ترین قابلیت «Cloud Native» یا «ابر زی» بودن است؛ به این مفهوم که محصولات باید کاملا منطبق بر معماری ابری تولید شده باشند و در این حالت، محصولات تیم‌ها در بازارچه ابری آروان ارائه می‌شوند.

در این میان همچنین می‌توان دید که شرکت‌های مختلفی با ابر آروان و ابربازی همکاری کرده‌اند تا تیم‌های جدید خلق شوند و یک زیست‌بوم تازه از خدمات ابری شکل بگیرد. یزدی‌زاده در همین رابطه می‌گوید هدف تشکیل یک زیست‌بوم یا اکوسیستم است و در این حالت، وظیفه آروان این است که از تمام توان و ظرفیت برای مشارکت عمومی جهت برگزاری چنین رویدادی استفاده کند:

«بر کسی پوشیده نیست که میزان افسردگی، ناامیدی و بی‌هدفی در قشر جوان وجود دارد. بنابراین باید جذابیتی را ایجاد و موقعیتی را خلق می‌کردیم که افراد با پشتوانه‌ای گرم وارد این مسابقه می‌شدند و اعتقاد پیدا می‌کردند که در این مسیر تنها نیستند. از «کاربوم» برای تست‌های شخصیت‌شناسی و آشنایی تیم‌ها استفاده کردیم، از «فرادرس» برای نیاز شرکت‌کنندگان به آموزش‌های تخصصی بهره گرفتیم، «رهنماکالج» حضور پیدا کرد و سپس خود ابر آروان منتورهای تخصصی را در کنار تیم‌ها قرار داد. از طرفی «بانک پاسارگاد»، «فناپ» و «فناپ پلاس» به لحاظ حمایت‌های مالی و جوایز حضور پیدا کردند. به تیم‌ها اعلام کردیم که در آینده ابر آروان بدون چشم‌داشت به محصول، تیم و بدون سهم‌خواهی، محصول را روی مارکت‌پلیس ارائه می‌دهد و حتی خدمات مارکتینگ هم در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. از طرفی «پادیوم» هم مشارکت کرد و قرار است API تیم‌ها را خریداری کند. در واقع پادیوم تعهد داد که تا سقف ۵۰ میلیون تومان، و به مدت یک سال، API تیم‌ها را خریداری می‌کند و آن را در بستر خودش ارائه می‌دهد. مهم‌تر اینکه حضور سرمایه‌گذار خطرپذیری مانند «شناسا» و شتاب‌دهنده «تریگ آپ» به شدت برای تیم‌ها انگیزه‌بخش بوده است؛ چرا که می‌دانند می‌توانند در آینده روی جذب سرمایه حساب کنند.»

پله آخر؛ ابرسازی

وقتی به همه این توضیحات توجه کنید می‌بینید که چینش مراحل به گونه‌ای است که نمی‌توان به آن نقصی وارد کرد؛ ابر آروان بدون اینکه در آینده، سهمی از تیم‌ها بخواهد، پس از یک سال و نیم تلاش اکنون ابربازی را به مرحله‌ای رسانده که تیم‌هایی می‌توانند مسیر آینده خود را در بازار ابری ایران پیدا کنند. اما اگر خیلی به موضوع نزدیک شوید شاید این سوال برای شما به وجود آید که اساسا ابر آروان چرا باید چنین کاری انجام می‌داد؟ معمار زیست‌بوم ابر آروان در پاسخ به همین سوال می‌گوید:

«ما اگر خودمان را به عنوان اولین ارائه‌دهنده‌ی زیرساخت ابری در نظر بگیریم، رسالت ما برای توسعه بازار ابری کشور، رسالتی است که نه‌تنها منفعت آن برای ابر آروان وجود دارد، بلکه منفعت آن در آینده‌ای نه چندان دور برای کل کشور خواهد بود. ما در ابربازی با همه این چالش‌ها، هماهنگی‌ها، تیم‌سازی‌ها، چند هدف مشخص را دنبال می‌کنیم. مارکت‌پلیس ابر آروان برای توسعه نیاز به محصولات ابری دارد. بازار نرم‌افراز در کشور بسته است چون هر کس که نرم‌افزار می‌سازد می‌خواهد آن را در خود کشور بفروشد، و چون ساختار ابری به شکل عام تعریف نشده، طبیعی است که از هر صد محصول نرم‌افزاری، می‌شود صرفا پنج محصول را پیدا کرد که معماری ابری دارند. پس وظیفه ماست که بازار ابری را رونق دهیم. در نهایت در هویت آروان، یک مسئولیت اجتماعی هم وجود دارد. با ابربازی توانستیم به افرادی که می‌خواهند وارد بازار کار شوند، کمک کنیم و این امید را بدهیم که هنوز کارهای تازه‌ای برای انجام وجود دارد.»