راز حیات در جهنم: آیا میلیون‌ها سال پیش زیستن در زهره ممکن بود؟

یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که سیاره زهره همیشه، سیاره‌ای بسیار گرم و نامساعد برای حضور اقیانوس‌ها بوده است. ممکن است این سیاره به خاطر ویژگی‌هایی که دارد، هیچگاه هدف وسوسه‌انگیزی برای شکارچیان بیگانه نبوده باشد.

در سال‌های اخیر، محققان به صورت فزاینده‌ای به زهره به عنوان یک محل زندگی بالقوه نگاه کرده‌اند. برای مثال، مطالعات مدل‌سازی نشان داده‌اند که زهره پیش از این اقیانوس‌هایی بزرگ و آب‌وهوای ملایم داشته که احتمالا چنین شرایطی برای چندین میلیارد سال نیز ادامه داشته است.

البته زهره امروزه به جهنم معروف است. سطح آن به اندازه استخوان خشک و به اندازه کافی گرم است تا سرب را به راحتی ذوب کند. اما برخی دانشمندان استدلال کرده‌اند که حیات زهره، اگر زمانی وجود داشته، می‌تواند همچنان اثری از خود به جای بگذارد. مثلا می‌توان این اثر را در ارتفاع 30 مایلی (50 کیلومتری) بالا از سطح زهره، در میان ابرهای شناور جستجو کرد، جایی که دما و فشار مشابه چیزی است که ما در سطح دریا از آن لذت می‌بریم.

با این‌حال، یک مطالعه جدید آب سردی است بر روی تمام امیدواری‌ها.

مدل‌های دوگانه از گذشته زهره

مانند تمام سیارات تازه متولد شده، زهره جوان به شدت داغ بوده است- دمای سطح سیاره برای اقیانوس‌هایی که دارای آب مایع هستند، داغ به حساب می‌آمده است. پس آب موجود آن تقریبا به‌طور تبخیر شده و شرایط سونا در مقیاس سیاره‌ای ایجاد شده است.

کار مدل‌سازی قبلی و سازگار با حیات نشان داد که سپس سیاره‌ای به اندازه‌ای خنک شده است که میزبان آب سطحی مایع باشد. این اتفاق به لطف ابرها رخ داد که بسیاری از تابش خورشید را به فضا بازتاب می‌دادند. پس خورشید کم نور و جوان نیز یکی از عوامل موثر بوده است. در روزهای اولیه منظومه شمسی، ستاره خورشید تنها به اندازه 70 درصد اکنون درخشان بود.

در این مطالعه جدید که 13 اکتبر به صورت آنلاین روی مجله «نیچر» به چاپ رسید، دانشمندان به رهبری «مارتین توربت» محقق پسادکترا در رصدخانه نجوم ژنو در سوئیس، آب و هوای زهره باستان را در با استفاده از یک مدل جدید شبیه‌سازی کردند و به نتایج بسیار متفاوتی رسیدند.

توربت و تیم او، دریافتند که شرایط در زهره جوان سبب حرکت ابرها به سویی از سیاره می‌شد که تاریک بود که همین موضوع سبب می‌شد تا اثر منفی و مخرب بر روی حیات داشته باشند. (منظور از سوی تاریک سیاره، نیم کره‌ای از سیاره است که نسبت به نیم کره دیگر در فاصله دورتری نسبت به خورشید قرار گرفته است.)

این ابرها نه تنها نور خورشید را از خود منعکس نکردند، بلکه در واقع زهره را از طریق اثر گلخانه‌ای گرم کردند و گرمای زیادی را به دام انداختند. بنابراین زهره هرگز آنقدر خنک نشد که باران ببارد و رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و اقیانوس‌ها تشکیل شوند.

اخترشناسان «جیمز کاستینگ» و «چستر هارمن» از دانشگاه‌های ایالت پن و مرکز تحقیقات ایمز ناسا در مقاله‌ای با عنوان اخبار و دیدگاه‌ها در همان شماره از مجله نیچر نوشتند: « اگر نویسندگان مقاله درست گفته باشند، زهره همیشه یک جهنم به تمام معنا بوده است.»

مطالعه عمیق‌تر سطح زهره می‌تواند تا حدودی وضعیت آب‌وهوای آن در گذشته را برای ما شفاف کند. به عنوان مثال، کاستینگ و هارمن به مناطق بسیار تغییر شکل یافته این سیاره به نام «تسرایی» اشاره می‌کنند که تصور می‌شود از نظر ترکیب شبیه به سنگ‌های قاره‌ای موجود بر روی سطح زمین است.

کاستینگ و هارمن نوشتند: « در سیاره ما چنین سنگ‌هایی با فرآیندهای دگرگونی (که در آن کانی‌ها بدون ذوب شدن تغییر شکل می‌دهند) تشکیل می‌شوند. این فرآیند در حضور آب مایع رخ می‌دهد. اگر تسراها در عوض بازالتی هستند، مانند سنگ‌های معمولی کف دریا، برای تولید آن‌ها نیاز آب مایع زیادی نبوده است و بدین ترتیب فرضیه توربت و همکارانش با تائید قوی‌تری روبرو می‌شود.»

ماموریت جدید ناسا «وِریتاس» مخفف Venus Emissivity, Radio Science, InSAR, Topography and Spectroscopy نام دارد و قرار است در سال 2028 به فضا پرتاب شود. کاستینگ و هارمن عقیده دارند که احتمالا نیاز به فرودگری وجود داشته باشد تا با فرود بر روی سطح زهره، اطلاعات دقیق‌تری را در اختیار دانشمندان قرار دهد.