در گفتگو با دیجیاتو بررسی شد: توکنیزه کردن دارایی‌ها؛ از چیستی تا چالش‌ها و فرصت‌ها

تصور کنید بتوانید با چند میلیون تومان مالک بخشی از ساختمانی چندمیلیاردی در بهترین نقطه شهر شوید؛ آن هم بدون درگیری با دفترخانه و کاغذبازی‌های مرسوم، در هر ساعت و مکانی. این معجزه توکنایز دارایی‌هاست. «روح‌الله پرنیان»، سرویس دیزاینر فناوری‌های نو، در گفتگو با دیجیاتو توکنایز دارایی‌ها را راه‌حلی برای ازمیان‌برداشتن انواع محدودیت‌ها می‌داند که حتی در ابعاد جهانی و بحث تحریم‌ها می‌تواند کارگشا باشد.

در دنیایی که فناوری‌های دیجیتال هر روز بیشتر با زندگی ما عجین می‌شوند و رمزارزها جای خود را بین عموم پیدا کرده‌اند، به نظر می‌رسد توکنایز کردن دارایی‌ها به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل شده است. ارزیابی مؤسسات مشهور نیز حاکی از آن است که توکنایز کردن دارایی‌‌‌ها چشم‌‌‌اندازی صعودی دارد.

در ایران مدتی است موضوع توکن‌سازی دارایی‌ها که در دستور کار بخش‌های خصوصی و البته بورس قرار گرفته است. «جواد جهرمی»، مدیرعامل بورس کالا، 2 روز پیش در نشست خبری خود وعده داد بازار توکن‌های کالایی با پشتوانه گواهی سپرده زعفران راه‌اندازی شود. به گفته وی، این پروژه بر بستر بلاکچین درحال عملیاتی شدن است.

برای اینکه با مقوله توکنیزه کردن دارایی‌ها بیشتر آشنا شویم، با «روح‌الله پرنیان»، سرویس دیزاینر فناوری‌های نو گفتگو کردیم. او توضیح می‌دهد چه نوع دارایی‌هایی قابلیت تبدیل شدن به توکن را دارند و مزایا و معایب آن چیست.

به گفته پرنیان، چند دسته دارایی هستند که بیشتر در توکنایز مرسوم هستند مثل املاک، طلا و از این دست کالاها که به‌نوعی فیزیکی و ملموس محسوب می‌شوند. علاوه‌بر‌این، برخی دارایی‌هایی که در بورس عرضه می‌شوند، مثل اوراق عرضه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، قابل توکنایز شدن هستند.

او در ادامه با اشاره به روند توکنایز یک سری از دارایی‌های متفاوت در دنیا به دیجیاتو گفت: «در دنیا شاهد توکنایز دارایی‌های دیجیتال، دارایی‌هایی که در واقع ملموس و فیزیکی نیستند و ارزش معنوی دارند، مثل آثار هنری و موسیقی و نقاشی بودیم. مدل دیگر توکنایز کردن که در صنعت بلاکچین هم خیلی مرسوم است تبدیل سهام استارتاپ‌ها و پروژه‌های فناوری به توکن است.»

مزایای متعدد توکنایز

پرنیان مزایای متعددی برای توکنایز دارایی‌ها برشمرد. به گفته او، یکی از مزایای این فناوری امکان تقسیم دارایی به واحدهای کوچک‌ است؛ برای مثال ملکی چند ده میلیارد تومانی را در نظر بگیرید که هر کسی توانایی خرید آن را ندارد. با توکنایز می‌توان آن را به توکن‌های کوچک تقسیم کرد تا افراد با سرمایه‌های اندک هم امکان سرمایه‌گذاری داشته باشند.

این اقدام حتی به نقدشوندگی آن دارایی نیز کمک می‌کند. پرنیان دراین‌باره بیشتر توضیح داد: «هرچه دارایی به واحدهای کوچک خرد شود، امکان خریدوفروش آن برای افراد بیشتری فراهم می‌شود؛ درنتیجه نقدشوندگی آن افزایش پیدا می‌کند.»

یکی از ویژگی‌های دیگر توکنایز، امکان معامله ۲۴ ساعته آن و بدون نیاز به واسطه است. پرنیان دراین‌باره به دیجیاتو گفت با تبدیل دارایی به توکن، دیگر نیازی به پلتفرم واسط برای خریدوفروش وجود ندارد. مثلاً در مهمانی می‌توانید توکن ملک خود را مستقیم و درلحظه به دوستتان منتقل کنید بدون اینکه نیاز به باز بودن پلتفرم‌های واسط داشته باشید. با حذف واسطه هزینه‌های نقل‌و‌انتقال نیز کاهش می‌یابد و خبری از کارمزد پلتفرم واسط نیست.

بلاکچین، درمان است و درد نیز هم…

پرنیان اعتقاد دارد انتشار این توکن‌ها بر بستر بلاکچین عمومی، موجب افزایش شفافیت می‌شود، البته همین شفافیت می‌تواند عیب بزرگی به داشته باشد:

«بلاکچین می‌تواند عمومی یا غیرعمومی باشد. اگر انتشار توکن روی بلاکچین عمومی باشد، می‌تواند به شفافیت کمک کند که مالکیت و انتقال تراکنش‌ها قابل رصد می‌شوند. این امر یک تیغ دو لبه است. همان طور که موجب شفافیت می‌شود، می‌تواند حریم خصوصی را از بین برده و حتی امنیت آن دارایی را به خطر بیندازد. با عرضه روی بلاکچین، به‌طور شفاف مشخص می‌شود برای مثال توکن یک ساختمان چه سابقه‌ای دارد و در اختیار چه کسانی است؛ درنتیجه ممکن است هکرها به اطلاعات هویتی مالک توکن برسند و این امر به امنیت پروژه ضربه می‌زند.»

البته با اجرای درست، می‌توان جلوی تقلب را گرفت؛ برای مثال سند جعلی ملک دیگر معنا ندارد؛ زیرا جعل مالکیت آن در بلاکچین غیرممکن می‌شود اما شاید با چنین فناوری، سرقتش راحت‌تر شود.

چالش‌های پیش رو

توکنایز دارایی‌ها با چالش‌هایی نیز روبه‌روست. پرنیان موانع قانونی را یکی از مهم‌ترین چالش‌ها دانست: «باید قانون‌گذار توکنایز را به رسمیت بشناسد. در مراجع قضایی و خدماتی، باید توکن را به‌عنوان مالکیت بپذیرند. این یکی از موانع اصلی است که هم در بحث مالکیت هم در اختلافات احتمالی اهمیت زیادی پیدا می‌کند.»

او همچنین به چالش پذیرش از سوی نهادهای سنتی اشاره کرد. برای مثال درصورت مخالفت سازمان ثبت با توکنایز املاک، این کار در عمل به بن‌بست می‌خورد. نهادهایی مثل بانک و بورس که احتمالا باید دارایی‌های توکنایزشده را رگوله کنند نیز باید این مقوله را بپذیرند.

او بار دیگر به افزایش احتمال سرقت دارایی توکنایزشده اشاره کرد و گفت نگهداری چنین دارایی نیاز به تخصص و آگاهی کافی دارد؛ بنابراین باید به جامعه آموزش‌های لازم داده شود. در غیراین صورت، ممکن است با به‌خطر‌افتادن امنیت دارایی‌ها، اقبال عمومی به آنها شدیداً کاهش یابد. پذیرش این دارایی‌ها میان عموم مردم اهمیت زیادی دارد. شاید از اینکه به‌جای سند کاغذی ملک، یک توکن در موبایل را به خریدار واگذار کنید و چند میلیارد تومان پول بگیرید، استقبال چندانی نشود. به گفته پرنیان، مباحث فنی، تدوین قانون و… نیز از دیگر چالش‌های این حوزه است.

وضعیت توکنایز در ایران

پرنیان درباره وضعیت توکنایز کردن دارایی‌ها در ایران معتقد است این فناوری هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد: «در ایران، توکنایز دارایی به‌معنای استفاده از بستر بلاکچین، خیلی انجام نشده است. اخیراً تجربه‌هایی در زمینه توکنایز صندوق‌های سرمایه‌گذاری انجام شده که تجربه بدی هم نبود.»

او همچنین به پروژه‌هایی در این زمینه اشاره کرد که آنها را از جنس رونمایی می‌داند که چندان قابل‌اعتنا نبودند. به گفته پرنیان، در حوزه املاک نیز تلاش‌هایی در این راستا انجام شده اما نه بر بستر بلاکچین.

فرصت‌های بین‌المللی

در پایان، پرنیان به یکی از مهم‌ترین مزایای توکنایز دارایی‌ها در سطح بین‌المللی اشاره کرد و به دیجیاتو گفت: «توکنایز کردن دارایی آن را از محدوده جغرافیایی سرزمینی می‌تواند جدا کند و تأثیر قوانین محلی [بر آن دارایی] را کاهش دهد.» 

این فناوری در شرایط تحریم می‌تواند به کمک کشور بیاید و درصورت پذیرش نهادهای سایر کشورها، توکنیزه کردن دارایی‌های مختلف می‌تواند ابزاری برای انتقال ارزش بین کشورها باشد.