چطور کاربران انجمن ردیت، وال‌استریت و ارزش سهام گیم‌استاپ را به بازی گرفتند؟

همینطور که به ماجرای قیمت سهام کمپانی خرده‌فروشی گیم‌استاپ نگاه می‌کنید، سه نکته را باید همواره در ذهن داشته باشید. نخست، وال استریت خیلی ساده جاییست که در آن پول با احساسات ترکیب می‌شود. دوم، اینترنت همان دنیای واقعی است. و سوم، وال استریت همیشه برنده خواهد بود، خصوصا اگر مبادلات سهام را با پلتفرم Robinhood انجام دهید.

اگر اخبار را دنبال نکرده‌اید، باید به عنوان توضیح گفت که سهام کمپانی خرده‌فروشی گیم‌استاپ اخیرا به شکلی غیرمنطقی و چشمگیر افزایش یافته: در روز ۲۲ ژانویه امسال، گیم‌استاپ رشد ارزش سهام ۶۹ درصدی را تجربه کرد و این رویه با پایان هفته به اتمام رسید. سپس در روز شنبه، ۲۵ ژانویه، مبادلات گیم‌استاپ در بازار بورس ۹ بار متوقف شد.

در ظاهر، چنین اتفاقی اصلا منطقی نیست. گیم‌استاپ که یک سال پیشتر از بلاک‌باستر تاسیس شد اکنون سر از دار و دسته کسب‌وکارهای فیزیکی درآورده که توسط فروشگاه‌های آنلاین تا مرز نابودی برده شده‌اند. این روزها می‌توان بازی‌های ویدیویی را خیلی راحت در اینترنت خرید و لازم نیست به فلان پاساژ در فلان شهر بروید تا یک نسخه فیزیکی از همان بازی را تهیه کنید. در نتیجه، کسب‌وکار گیم‌استاپ هم در حال آسیب دیدن بوده است.

در حال حاضر بسیاری از مردم در خانه خود گیر افتاده‌اند و حوصله‌شان هم سر رفته است. در نتیجه تمایل به مشارکت در مبادلات سهام بیشتر از همیشه شده. یک فروم مخصوص این موضوع نیز در انجمن ردیت شکل گرفته و r/WallStreetBets نام دارد. یک سال پیش، کاربری به نام Delanedi این بحث را پیش کشید که بازار، گیم‌استاپ را کمتر از قیمت واقعی‌اش ارزش‌گذاری کرده است. برای مدتی کوتاه، اینکه اعضای r/WallStreetBets باید به نجات گیم‌استاپ بپردازند چیزی بیشتر از یک شوخی نبود - اما بعد ماجرا شکلی جدی به خود گرفت. ایده کلی، مجازات کردن افرادی است که تحت عنوان Short Seller شناخته می‌شوند.

اما Short Selling به چه معناست؟ اگر شما تصور کنید که سهام شرکتی مانند گیم‌استاپ در مسیر نزول بوده و حتی ممکن است به ورشکستگی آن منجر شود، می‌توانید از این پروسه کسب درآمد کنید. این کار معمولا از طریق Short Selling انجام می‌شود. شما مقداری سهام را از دلالان قرض می‌گیرید، (در حالت ایده‌آل) آن‌ها را با قیمتی بالا می‌فروشید و سپس همان سهام را (در حالت ایده‌آل) با قیمت کمتر می‌خرید و به دلال پس می‌دهید. با این کار می‌توان به سود فراوان رسید، خصوصا اگر کمپانی ورشکست شود و اصلا نیازی نباشد سهام را پس بدهید.

نکته مهم درباره شورت سلینگ اینست که اگر ارزش سهام بالا برود، پول از دست می‌دهید

اما نکته مهم درباره شورت سلینگ اینست که اگر ارزش سهام بالا برود، پول از دست می‌دهید و اگر ارزش همینطور بالا و بالاتر رود، ضرر شما عملا نامحدود خواهد بود. چند اتفاق بد دیگر هم می‌تواند بیفتد، برای مثال کارمزدهای مبادلات سهام بالاتر می‌روند یا سرمایه‌گذاران اصلی خواستار بازپس‌گیری سهام‌شان می‌شوند. این یعنی شورت سلرها مجبور به «جبران» خسارت می‌شوند یا باید سهام را با قیمتی بالا بخرند و با این کار، ارزش سهام باز هم بالاتر می‌رود.

به این اتفاق Short Squeeze گفته می‌شود و بعد ذهنیتی تازه شکل می‌گیرد. از آن‌جایی که بسیاری از سرمایه‌گذاران در حال زیان هستند، نوعی واکنش زنجیره‌ای شکل می‌گیرد و شما آنقدر سهام می‌خرید تا ارزش بالا برود. بنابراین آن دسته از افرادی که دچار زیان شده‌اند باید برای جبران خسارت سهام بخرند و ارزش دوباره بالا می‌رود. بعد افراد دیگری که دچار زیاد شده‌اند سهام می‌خرند و این رویه همینطور ادامه می‌یابد.

برای سرمایه‌گذاران آماتور، این پروسه به لطف اپلیکیشن‌هایی نظیر Robinhood آسان‌تر و ارزان‌قیمت‌تر شده است. افزون بر امکان خرید و فروش سهام در این اپلیکیشن، می‌توان به جای خرید خود سهام، برای سهام آپشن خرید. بعد اگر از سوددهی سهام اطمینان داشتید، می‌توانید یک Call Option بخرید که به شما اجازه می‌دهد سهام را با قیمتی مشخص و در تاریخی مشخص خریداری کنید.

افزون بر امکان خرید و فروش سهام در رابین‌هود، می‌توان به جای خرید خود سهام، برای سهام آپشن خرید

بیایید فرض کنیم که شرکت سرمایه‌گذاری خیالی ما می‌خواهد کال آپشن کمپانی X را بخرد. در حال حاضر هر سهم از کمپانی X حدودا ۱۰ دلار قیمت دارد. من از عملکرد کمپانی X اطمینان خاصر دارم و بنابراین آپشنی می‌خرم که به من اجازه می‌دهد ۱۰۰ سهم از آن را در روز یکم مارس به قیمت ۲۵ دلار به ازای هر سهم بخرم. چنین قراردادی معمولا ارزان‌تر از قیمت سهام تمام می‌شود.

حالا بیایید فرض کنیم که شرایطی حماسی برای کمپانی X رقم خورده و در روز ۱۵ فوریه، ارزش هر سهم به ۵۰ دلار رسیده است. من اگر بخواهم، می‌توانم آپشن‌هایم را در ازای رقمی بالاتر از آنچه بابت‌شان پرداخت کرده‌ام بفروشم. یا می‌توانم آپشن‌ها را تا روز یکم مارس نگه دارم و سهامی که تا آن روز ۵۵ دلار شده‌اند را دریافت کنم و فورا بفروشم. در نتیجه، به ازای هر سهم ۳۰ دلار سود کرده‌ام، البته بدون درنظرگیری کارمزدی که برای آپشن‌ها پرداخته‌ام.

از سوی دیگر، شاید قماری اشتباه کرده باشم و سهام کمپانی X تنها به ۲۰ دلار به ازای هر سهم برسد. در آن صورت، زیان من تنها محدود به کارمزدی خواهد بود که بابت آپشن‌ها داده‌ام و اصلا هیچوقت سهام را نمی‌خرم. این باعث می‌شود آپشن‌ها قماری خطرناک‌تر نسبت به خرید مستقیم سهام کمپانی X باشند، زیرا به جای گیر آوردن سهام مد نظرم، ممکن است تمام پولی که بابت آپشن‌ها پرداخته‌ام را از دست بدهم. اما می‌توان به شکلی خوشبینانه هم به موضوع نگاه کرد: من هیچوقت مجبور به صرف تمام پول‌هایم به صورت یک‌جا برای خرید سهام نبوده‌ام. اگر خطرپذیری به نظرتان کاری سرگرم‌کننده است، آپشن‌ها گزینه‌ای ایده‌آل به حساب خواهند آمد.

آپشن‌ها در دورانی نه‌چندان دور متدی بسیار پیچیده برای مبادله سهام بودند و مردم معمولی هیچوقت وارد این دنیا نمی‌شدند

حالا یک نفر باید در آن سوی مبادله سهام من باشد. گروهی که آپشن‌ها را به من فروخته، سعی می‌کند خطر آسیب دیدن از آپشن‌های من را برای خود کاهش دهد و شروع به خرید سهام کمپانی X می‌کند. این باعث می‌شود ارزش سهام بالا برود و هرچه ارزش بالاتر باشد، در این سوی مبادله نیز باید سهام بیشتری خرید.

آپشن‌ها در دورانی نه‌چندان دور متدی بسیار پیچیده برای مبادله سهام بودند و مردم معمولی هیچوقت وارد این دنیا نمی‌شدند. اما اپلیکیشن رابین‌هود، مبادلات آپشن را آسان و رایگان کرده است. از سوی دیگر، مبادلات سهام یک بعد اجتماعی هم دارند و اینجاست که r/WallStreetBets وارد میدان می‌شود. سهام اکنون تبدیل به میم شده و شما به مبادله آن می‌پردازید تا در جمع دوستان‌تان شوآف کنید.

دلالان روزانه سهام (افرادی که صرفا روی سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت متمرکز هستند) مانند افرادی که در فروم r/WallStreetBets یافت می‌شوند، معمولا مورد تحقیر دلالان حرفه‌ای قرار می‌گیرند و خود از این موضوع باخبرند. اما شورت سلرهای حرفه‌ای که احتمال شورت اسکوییز را به وجود آوردند، پیچیدگی کار دلالان روزانه را دست کم گرفتند و اعضای r/WallStreetBets هم از فرصت نهایت استفاده را بردند. زمانش رسیده بود که وال استریت ترول شود و برخی از بزرگ‌ترین سرمایه‌داران آن انبوهی از پول از دست بدهند.

اعضای r/WallStreetBets تصمیم گرفتند که ارزش بازار گیم‌استاپ کمتر از میزان واقعی‌اش است و ارزش سهام آن باید بالاتر برود. بنابراین آن‌ها شروع به انتشار گسترده پست‌های مختلف راجع به خرید آپشن‌های گیم‌استاپ کردند. این باعث شد ارزش سهام گیم‌استاپ بالا برود و همتایان نیز باید به خرید سهام می‌پرداختند تا بازار را متعادل نگه دارند. از سوی دیگر، همینطور که مردم آپشن‌های بیشتری می‌خریدند، میزان خرید سهام نیز بیشتر شد. بالا رفتن ارزش منجر به چه شد؟ درست حدس زدید، منجر به اینکه شورت سلرها مجبور به جبران خسارت شوند و باز هم ارزش را بالاتر ببرند. تا روز ۲۶ ژانویه، شورت سلرها ترول شدند و صرفا از گیم‌استاپ ۵ میلیارد دلار ضرر کردند.

اما ارتباط رابین‌هود به تمام این‌ها چیست؟ این اپلیکیشن مبادله آپشن را برای سرمایه‌گذاران آماتور دسترسی‌پذیرتر می‌کند - اما یک نکته دیگر نیز هست. مبادله در رابین‌هود کاملا رایگان است. اما رابین‌هود عاشق چشم و ابروی مردم نیست که مبادلات رایگان را در اختیار آن‌ها قرار دهد. این کمپانی از برخی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران جهان مانند Citadel Securities پول می‌گیرد تا به پایش عملکرد سهام‌داران آماتور بپردازد. به این پدیده پرداخت در ازای جریان سفارش گفته می‌شود. Citadel Securities به صورت اتوماتیک طرف دیگر این سفارش‌ها را می‌گیرد و به این شکل کسب درآمد می‌کند. مابه‌التفاوت میان خرید و فروش نیز به همین ترتیب جبران می‌شود.

برای برخی بحث اینست که سرمایه‌گذاران آماتور با این رویکرد، به قیمت‌های بهتری نسبت به آنچه در بازار آزاد یافت می‌شود دست خواهند یافت. اما این رویکرد در هر صورت بحث‌برانگیز است، زیرا برخی منتقدان عقیده دارند که به سرمایه‌گذاران آسیب می‌زند. در تئوری امکانش وجود دارد که سرمایه‌گذاران حرفه‌ای یک قدم جلوتر از مشریان باشند، سهام را خودشان بخرند و در صورت افزایش قیمت سهام، به سودی اندک دست پیدا کنند. اما شواهدی وجود ندارد از اینکه Citadel Securities دست به چنین کاری بزند و ضمنا کمیسیون امنیت و مبادلات آمریکا هم چنین ترفندهایی را ممنوع کرده است.

رابین‌هود می‌گوید که مشتریانش را اکثرا سرمایه‌گذاران «بخر و نگه‌دار» تشکیل داده‌اند. اما برنده بازی در هر صورت Citadel Securities است. در ماه ژوئن سال ۲۰۲۰ این کمپانی مسئول ۴۰ درصد از مبادلات سرمایه‌گذاران آماتور بود. و این کمپانی فقط سفارش‌های رابین‌هود را نمی‌گیرد و با TD Ameritrade و Charles Schwab نیز همکاری دارد. تایلر گلاش، مدیر اتحادیه بازارهای سالم می‌گوید: «نه‌تنها حجم مبادلات بازار سرمایه‌گذاران آماتور در حال افزایش است، بلکه احتمال سود به ازای هر مبادله نیز افزایش می‌یابد».

این یعنی که حتی وال استریت هم می‌تواند وال استریت را به خاک سیاه بنشاند. خیلی غافلگیر می‌شویم اگر بشنویم که الگوریتم‌های مبادله فرکانس بالا هم نقشی در رقم خوردن شرایط نداشته‌اند. شاماث پالیهاپیتی، شخصیتی برجسته در دنیای کمپانی‌های SPAC سیلیکون ولی هم تصمیم گرفته به ردیتورها بپیوندد. از سوی دیگر، ایلان ماسک، مردی که بارها از شورت سلرها ابراز انزجار کرده هم مشغول نظاره تمام آشوب است.

در این لحظه احتمالا این سوال برایتان پیش آمده باشد که آیا کار r/WallStreetBets اصلا قانونی به حساب می‌آید یا خیر؟ هرچه نباشد گروهی از مردم دارند سعی می‌کنند ارزش سهام یک شرکت را به شکل مصنوعی بالا ببرند تا به سودهای کلان دست پیدا کنند. و پاسخ اینست که: شاید. همه‌چیز مثل یک ترفند غیر قانونی برای افزایش قیمت و فروش سهام به نظر می‌رسد، اما -این بخش خیلی مهم است- هیچکس دروغ نمی‌گوید. در تئوری، کمیسیون امنیت و مبادلات آمریکا می‌تواند سرمایه‌گذاران r/WallStreetBets را مورد پیگرد قانونی قرار دهد -چون هیچکس واقعا در اینترنت ناشناس نیست- اما این پروند‌ه‌ای نخواهد بود که راه به جایی ببرد. جیمز کاکس، پروفسور مدرسه حقوق دانشگاه دوک می‌گوید: «این کابوسی برای مراجع قضایی است».

و در نهایت باید افزود که مووضوع دیگر فقط راجع به گیم‌استاپ نیست: سرمایه‌گذاران r/WallStreetBets اکنون به سراغ کمپانی Nio که به تولید اتومبیل‌های الکتریکی می‌پردازد، کمپانی OG، بلک‌بری و AMC نیز رفته‌اند. در ادامه چه خواهد شد؟ نمی‌دانیم. اما به نظرمان یک نفر در وال استریت بالاخره راهی برای کسب درآمد از ماجرا خواهد یافت.