فضای نامحدود ابری؛ سرویس جدید ابر آروان چه ویژگی‌هایی دارد؟

ابر آروان محصول «فضای ابری» خود را برای کسب‌وکارها معرفی کرده که چه از لحاظ تکنولوژیک و چه امکانات می‌تواند در پوشش نیازهای بخش گسترده‌ای از فعالان اینترنتی مؤثر باشد.

سوالی که پیش می‌آید این است که «فضای ابری» دقیقا به چه معناست و چه کمکی به کسب‌وکارها می‌کند. برای پاسخ به این سؤال در این مقاله ضمن پرداختن به سرویس جدید ابر آروان، برای شفاف‌سازی هر چه بیشتر قابلیت‌ها با «محمد عرفان شمسی» مدیر محصول تیم رایانش ابری آروان هم گپ و گفتی داشته‌ایم که در ادامه مطالعه خواهید کرد.

فضای نامحدود ابری آروان چیست و چه امکاناتی دارد؟

تعریف فضای ابری یا همان Cloud Storage در استانداردهای بین‌المللی مشخص است: یک فضای ذخیره‌سازی Flat که می‌توانید فایل‌هایتان را در آن بارگذاری کنید، سپس از طریق API و سرویس‌های تحت وب به آن‌ها دسترسی داشته باشید.

در این روش کاربر دغدغه‌ی نگهداری زیرساخت و افزایش ظرفیت ندارد و می‌تواند با خیال راحت فایل‌های خود را ذخیره‌سازی کند.

تکنولوژی‌های این حوزه معمولا در دو دسته‌ی Block Storage و Object Storage قرار می‌گیرند. فضای ذخیره‌سازی Block Storage همان فضایی است که ما می‌توانیم آن را به یک ماشین مجازی متصل کرده و در سیستم‌عامل  در قالب یک درایو مشاهده کنیم و فایل‌هایمان را در آن قرار دهیم.

با این وجود گاهی وقت‌ها برای ذخیره‌سازی فایل‌ها، به‌ویژه وقتی در تعداد و حجم بسیار بالا باشند به چیزی فراتر از Block Storage  نیاز است. مثلا اپلیکیشن پیام‌رسانی را تصور کنید که بخواهد حجم بسیار عظیمی از داده شامل تصاویر پروفایل، عکس‌های رد و بدل شده و صوت و فیلم و اسناد را روی سرورهایش داشته باشد و به میلیون‌ها کاربر ارائه کند.  در چنین مواقعی امکان ذخیره‌سازی این حجم عظیم از داده و ارائه آن به‌طور تفکیک شده و در قالب فایل سیستم ( Block Storage) ممکن نیست یا برای میزبان بسیار دشوار است. در چنین حالتی مفهوم Object Storage مطرح می‌شود.

ابر آروان در فضای ابری از این تکنولوژی استفاده می‌کند که نتیجه‌ی آن سادگی استفاده، پایداری بیشتر و کاهش هزینه‌هاست. آروان این سرویس را از دی‌ماه ۱۳۹۸ به‌ شکل محدود به بازار عرضه کرده و پس از گذراندن تست‌های بتا، از خرداد ۱۳۹۹ این محصول به شکل رسمی به مشتریان عرضه شده است.

محمد عرفان شمسی، مدیرمحصول تیم رایانش ابری آروان در همین رابطه به دیجیاتو گفت:

«تکنولوژی Object Storage نسبت به معماری‌های دیگر کمی متفاوت است. برخلاف معماری‌های دیگر مثل بلاک استوریج که داده‌ها به شکل سلسله مراتبی ذخیره می‌شوند، در آبجکت استوریج داده‌ها در واحدهایی به نام آبجکت و به شکل فلت ذخیره می‌شوند. هر کدام از این آبجکت‌ها یک شناسه یکتا دارند تا بتوانیم به داده‌ها سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر دسترسی پیدا کنیم. برای همین است که آبجکت استوریج برای ذخیره‌سازی حجم‌های بالای داده در حد پتابایت و داده‌هایی که در طول زمان خیلی کم تغییر می‌کنند، برای استفاده اپلیکیشن‌های تحت وب و برای ذخیره‌ی نسخه‌های پشتیبان توصیه می‌شود.»

تکنولوژی آبجکت استوریج رویکردی متفاوت از سرویس‌های ابری مرسوم در دنیا مثل دراپ‌باکس و گوگل درایو دارد، و البته کاربردهایش هم متفاوت هستند. به گفته شمسی در فضای ابری آروان از استاندارد S3 شرکت آمازون استفاده شده و با این حساب کاربردش به این صورت است که عمده کاربران از طریق API به آن دسترسی پیدا می‌کنند. با این حساب مشتریان اصلی فضای نامحدود ابری ابر آروان، بیشتر سرویس‌دهنده‌ها و اپلیکیشن‌هایی هستند که به فضای ذخیره‌سازی نیاز دارند؛ نه کاربران نهایی.

استفاده از Availability Zoneهای متعدد؛ سازوکاری برای ارتقای امنیت و پایداری داده‌ها

وقتی صحبت از «حفظ و نگهداری» داده روی فضای ابری می‌شود، کسب‌وکارهای استفاده‌کننده همیشه دغدغه‌ی مشترکی دارند: نکند داده‌های‌مان به یک‌باره از دست برود و نتوانیم پاسخ‌گوی مشتری‌هایمان باشیم؟ اکوسیستم ابری ایران جوان است و هر سال تجربه‌های بیش‌تری نسبت به سال قبل به دست می‌آورد. هم کسب‌وکارهای ابری و هم کاربرها و استفاده‌کنندگان از این سرویس‌ها، اکنون تجربه‌های بیش‌تری نسبت به قبل دارند.

ابر آروان به زودی امکان ذخیره‌سازی داده‌ها در AZ های مختلف (Availability Zone) را به کاربران می‌دهد. به این صورت که حتی می‌توان دیتاهای مشخصی را به شکل هم‌زمان در چند AZ ذخیره‌سازی کرد. این یعنی مشتری این گزینه را دارد که مثلا به غیر از ذخیره داده‌هایش در سرورهای تهران، یک نسخه دیگر هم در سرورهایی در یک دیتاسنتر دیگر و در شهری دیگر ذخیره‌سازی کند که در مواقع اضطرار بتواند به آن‌ها هم دسترسی داشته باشد.

شمسی در این رابطه به دیجیاتو گفت که با گزینه Availability Zone های متعدد، در صورت از دست رفتن یا اختلال در داده‌های یک دیتاسنتر، کسب و کار می‌تواند مشتریانش را به دیتاسنتر آلترناتیو در نقاط دیگر هدایت کند تا به این شکل در سرویس‌دهی‌اش اختلالی ایجاد نشود:

«با این مزیت شما به عنوان کسب‌وکار می‌توانید درخواست‌های کاربران خود را طوری مدیریت کنید که مثلا ۵۰ درصد آن‌ها به‌سمت Zone اول و ۵۰ درصد دیگر به سمت Zone دوم بروند. بابت ارائه این سرویس از مشتری هزینه‌ای طلب نمی‌شود، بلکه هزینه دریافتی صرفا براساس حجمی از داده که در سرورهای دوم و سوم ذخیره شده‌اند محاسبه خواهد شد.»

امنیت فضای ابری؛ دغدغه بزرگ کسب‌وکارها

در استفاده از سرویس‌های ابری، امنیت داده‌ها بزرگ‌ترین دغدغه کسب‌وکارهاست. از یک سو، این نگرانی وجود دارد که داده‌ها در اثر حملات سایبری، در معرض خطر و نابودی قرار بگیرند و از سوی دیگر، دغدغه دیگری هم که این روزها در فضای مجازی به میزان زیادی مطرح می‌شود این است که آیا امکان دسترسی نهادهای بالادستی به داده‌های کسب‌وکارها بدون داشتن حکم قضایی امکان‌پذیر است یا خیر؟

به گفته محمدعرفان شمسی، تمام داده‌های مشتریان در فضای ابری نامحدود ابر آروان، به صورت امن با قابلیت بازیابی ذخیره می‌شوند که این به‌معنای افزایش پایداری و امنیت خواهد بود:

«امکان آسیب‌دیدن یا از دست رفتن اطلاعات، در هر دو شکل استفاده از فضای ذخیره‌سازی سنتی و فضای ابری وجود دارد؛ تجربه‌ای که در ابر آروان پشت سر گذاشتیم، در حمله‌ای که به ما شد، داده‌ها به‌شکل بسیار سنگین از روی هارد دیسک‌های ما پاک شدند. اما با این وجود همکاران ما با تلاش بسیار زیاد موفق شدند حجم عظیمی از داده‌ها را برگردانند، به طوری که در مجموع فقط ۶درصد از داده‌های مشتریان به طور کامل از دست رفت. با این حساب وقتی ما در آن حمله بسیار سنگین توانستیم حجم بزرگی از داده‌های مشتریان‌مان را برگردانیم، این خودش تضمین می‌کند که برای پیش‌آمدهای احتمالی بعدی هم آمادگی کافی را داریم هر چند که اوضاع برای سیستم فضای ابری آروان که Availability Zone های متعددی داریم بهتر است.

در تمام دنیا، هیچ سرویس‌دهنده‌ای مسئولیت کامل داده‌ها را نمی‌تواند قبول نمی‌کند و اصلا این موضوع مرسوم نیست. بلکه امکاناتی در اختیار مشتریان‌شان قرار می‌دهند که بتوانند به طور خوبی از داده‌هایشان محافظت کنند. ابر آروان هم این امکان را با Availability Zone ها فراهم می‌کند.

به نظر من باید در زمینه‌ی ضرورت پشتیبان‌گیری از سمت کسب‌وکارها، فرهنگ‌سازی انجام شود. ابر آروان در جایگاه سرویس‌دهنده، وظیفه خود می‌داند که امکانات پشتیبان‌گیری را در اختیار مشتریانش قرار دهد که به مشکلی بر نخورند.»

در کسب‌وکارهای بزرگ این حوزه در دنیا هم به این موضوع پرداخته‌اند. مجموعه «دیجیتال اوشن» در SLA خود متنی برای مشتریانش نوشته است: «شما موافقت می‌کنید که ما هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال داده‌هایی که ممکن است از بین بروند یا نابود شوند یا به هر شکل دیگری غیرقابل دسترسی شوند، نخواهیم داشت، خواه این موضوع به‌دلیل عدم پشتیبان‌گیری از داده‌ها توسط خودتان باشد یا هر دلیل دیگری باشد.»

در SLA شرکت «ولتر» نیز اینچنین آمده است: «شما موافقت می‌کنید که استفاده شما از خدمات Vultr به عهده خود شما است و Vultr هیچ گونه مسئولیتی در قبال از دست دادن داده‌ها در قبال خدمات خود ندارد. این شما هستید که مسئول تهیه پشتیبان از محتوای خود هستید. اگر ما در حین فعالیت روتین خود، از محتوای شما پشتیبان تهیه کنیم که شما هم بعداً از ما بخواهید تا آن را به حسابتان بازگردانیم، نمی توانیم تضمین کنیم که قادر به انجام این کار خواهیم بود. ما توصیه می‌کنیم که روش پشتیبان گیری معمول خود را در پیش داشته باشید و به صورت دوره‌ای بازیابی اطلاعات خود را آزمایش کنید تا مطمئن شوید که نسخه پشتیبان شما قابل دسترس است.»

شمسی تاکید می‌کند که دادن دسترسی به نهادهای مختلف بدون حکم قضایی تا به حال انجام نشده است و آروان شفاف‌سازی‌های لازم را در این زمینه انجام داده‌ است:

«به افراد دغدغه‌مند پیشنهاد می‌کنم به سایت آروان سری بزنند و میزان شفافیت ما درباره این موضوع را خودشان قیاس کنند. نهایت تلاشمان را کرده‌ایم که در توضیح به مشتریان خود شفاف عمل کنیم. ما هیچ وقت، تحت هیچ شرایطی، هیچ دیتایی را در اختیار هیچ نهادی قرار نمی‌دهیم مگر آنکه حکم قضایی داشته باشند. حکم قضایی در زمانی است که فعالیت‌های مخربی همچون حملات DDoS، فیشینگ، پورنوگرافی کودکان و... در این بستر انجام شود.

در صفحه‌ی گزارش شفافیت در سایت ابر آروان، تعداد درخواست‌هایی که از سوی نهادهای مختلف داخلی و بین‌المللی به صورت قانونی و غیرقانونی برای دسترسی به داده‌ها مطرح شده، هم‌چنین دسته‌بندی این درخواست‌ها به‌شکل شفاف آمده است.»

هزینه‌های استفاده به چه صورت هستند؟

ابر آروان برای سرویس فضای ابری خود در کنار شیوه‌ی محاسبه‌ی Pay-As-You-Go که در آن مشتریان می‌توانند به تناسب میزان مصرف‌شان هزینه پرداخت کنند، با تعریف بسته‌های پایه، رشد، حرفه‌ای و سازمانی، تلاش کرده است میزان مصرف مشتریان را کاهش دهد.

شمسی در رابطه با نحوه این قیمت‌گذاری به دیجیاتو می‌گوید:

«در دنیا مرسوم است که هزینه‌های آبجکت استوریج را برمبنای تعداد درخواست‌ها محاسبه می‌کنند. ما هم روز اول مبنای قیمت‌گذاری‌مان را بر همین موضوع گذاشته بودیم اما به خاطر پیچیدگی‌هایی که داشت، از ماه گذشته نحوه قیمت‌گذاری را تغییر دادیم و مبنا را بر فضای اشغال شده توسط دیسک و ترافیک مصرفی مشتریان گذاشتیم.»

در همین رابطه ابر آروان پلن‌های متعددی هم در نظر گرفته که می‌توانید در سایت این شرکت مشاهده کنید. به منظور تست و ارزیابی صحت سرویس‌دهی آروان، ۵ گیگابایت فضای رایگان ذخیره‌سازی و 20 گیگابیت ترافیک رایگان به مشتریان ارائه می‌شود اما در صورت استفاده بیشتر باید پلن‌های ویژه را خریداری کنند که به عقیده شمسی نسبت به استفاده از سرویس‌های خارجی بسیار مقرون به صرفه‌ترند.

نقشه راه آینده: دستیابی به موفقیت‌های بین‌المللی

شمسی می‌گوید یکی از دلایل راه‌اندازی سرویس فضای ابری، درخواست‌های زیاد مشتریان بوده که بعضی از آن‌ها خارج از ایران و در ابعاد بین‌المللی بوده‌اند. با این اوصاف ابر آروان تصمیم گرفته طی یک بازه زمانی 3 تا ۵ ساله، در حوزه ارائه سرویس‌های آبجکت استوریج به 10 سرویس‌دهنده برتر دنیا تبدیل شود که شمسی با توجه به هزینه‌های ریالی در مقایسه با دلار و امکاناتی که ابر آروان ارائه کرده، دور از ذهن نمی‌داند و به این موضوع امیدوار است.