آیا بقایای یک سیارک باستانی از انقراض دایناسورها پرده برمی‌دارد؟

دانشمندان با مطالعه یک فسیل متعلق به 66 میلیون سال پیش، ادعا می‌کنند تکه‌هایی از یک سیارک که سبب نابودی دایناسورها شده است را یافته‌اند. آن‌ها تخمین می‌زنند شی خارجی که به شبه جزیره «یوکاتان» در مکزیک امروزی برخورد کرده، حدود شش مایل عرض داشته است. اما این شی مرموز چیست؟ یک سیارک و یا یک دنباله‌دار؟ اگر یک سیارک بود، نوع آن چیست؟ یک سیارک جامد مملو از فلزات مختلف و یا یک سیارک از جنس سنگ و غبار؟

«رابرت دی پالما» دیرینه‌شناس که حفاری این ناحیه را مدیریت می‌کند، در یک سخنرانی در مرکز پرواز فضایی «گودارد» ناسا گفت: «اگر واقعا بتوان به این سوالات پاسخ داد – که ما در تلاش برای رسیدن به جواب هستیم – تحولی عظیم در علوم دیرینه‌شناسی و زمین‌شناسی رخ خواهد داد.»

مقاله‌ای در «نیویورکر» در سال 2019 به چاپ رسید که این مکان را به عنوان سرزمین عجیب فسیل‌هایی توصیف می‌کند که پس از برخورد سیارک در زمین مدفون شده‌اند. این ناحیه با نام «تانیس» در قسمت جنوب غربی داکوتای شمالی قرار دارد. بسیاری از دیرینه‌شناسان در مورد ادعاهای آقای پالما بدبین بودند، تا اینکه وی با چاپ مقاله‌ تحقیقاتی، این منطقه را از نظر زمین‌شناسی مورد بررسی قرار دارد تا به تردیدها پایان دهد.

هنگامی که این جسم به زمین برخورد کرد، حفره‌ای به عرض حدود 100 مایل و عمق تقریبی 20 مایل ایجاد شد. سنگ‌ها مذاب به هوا پاشیده شدند و پس از سرد شدن به شکل کره‌های شیشه‌ای درآمدند. در مقاله 2019، پالما و همکارانش توضیح دادند که چگونه این گوی‌های شیشه‌ای سبب نابودی ماهی‌ها در اثر برخورد یا خفگی شدند.

از نظر کانی‌شناسی معمولا قسمت بیرونی گوی‌ها طی میلیون‌ها در اثر ضربات مختلف تغییر شکل می‌دهد. اما در تانیس برخی از آن‌ها برحسب اتفاق در مناطقی قرار گرفتند که ضربات کمتری احساس کردند – به عنوان مثال در زیر گل و لای و در اطراف تنه درختان. همین امر سبب شد تا این گوی‌ها به صورت بکر باقی بمانند.

فسیل سیارک!

در جدیدترین یافته‌ها – که هنوز در مجلات معتبر علمی به چاپ نرسیده است – پالما و همکارانش بر روی قطعات ذوب نشده شیشه مطالعه کردند. پالما در این‌باره گفت: «همه این قطعات کوچک کثیف در همین ناحیه یافت شدند. هر ذره‌ای که از این تکه‌ها شفاف جدا می‌شود، بسیار ارزشمند است.»

وی ادامه داد: « یافتن چنین گوی‌های کروی معادل فرستادن انسان به زمان برخورد آن شی با زمین است. تکه‌ سنگ‌های جمع شده از این ناحیه دارای مقدار زیادی عنصر استرانسیم و کلسیم هستند. این نشان می‌دهد که پوسته جسم برخورد کننده از چه موادی ساخته شده بود. اما ترکیبات درون قطعات کروی بسیار متفاوت است. آنطور که انتظار می‌رفت، این گوی‌ها با کلسیم و استرانسیوم غنی نشده بودند.»

در عوض آن‌ها حاوی سطوح بالاتری از عناصری مانند آهن، کروم و نیکل بودند. این کانی‌شناسی به وجود یک سیارک به ویژه نوعی به نام «کندریت کربنی» اشاره دارد. پالما گفت: « پیدا کردن یک قطعه از مسبب انقراض دایناسورها تنها شروع راه است.»

این یافته از کشفی که در سال 1998 توسط «فرانک کیت» ژئوشیمیدان دانشگاه کالیفرنیا گزارش شده بود، پشتیبانی می‌کند. دکتر کیت در نتیجه مطالعات خود ادعا کرده بود یک نمونه فسیل حفاری شده در هاوایی پیدا کرده است که قطری در حدود یک دهم اینچ دارد و از حادثه برخورد به وجود آمده است. اما دانشمندان تا پیش از تحقیقات پالما تردید داشتند که تکه‌هایی از شهاب سنگ تا به امروز باقی مانده باشند. پالما در این‌باره گفت: «نتایجی که ما بدست آوردیم با نکاتی که کیت سال‌ها پیش به آن اشاره کرد، کاملا تطابق دارد.»

دکتر کیت در یک ایمیل نوشت: «ارزیابی این ادعا بدون بررسی داده‌ها غیرممکن است. من فکر می‌کنم اگر تکه‌هایی از شهاب سنگ در این منطقه وجود داشته باشد، باید بسیار نادر باشد. اما شاید پالما و همکارانش بسیار خوش شانس بودند که موفق به یافتن آن شدند.»

پالما گفت: «به نظر می‌رسد حباب‌هایی نیز در داخل برخی از این گوی‌ها وجود دارد. این امکان وجود دارد که گوی‌ها هوای 66 میلیون سال پیش را در خود نگه داشته باشند.»

«جیم گاروین» دانشمند ارشد ناسا در گودارد گفت: « مقایسه قطعه‌های فسیل تانیس با نمونه‌های جمع‌آوری شده توسط «OSIRIS-REX» ناسا بسیار جذاب خواهد بود. OSIRIS-REX فضاپیمایی است که درحال حاضر از «Bennu» یک سیارک مشابه اما کوچکتر از زمین بازدید می‌کند.»

امروزه تکنیک‌های پیشرفته‌ای برای مطالعه سنگ‌هایی وجود دارد که از فضا به زمین آورده می‌شوند – مانند نمونه‌هایی که از ماموریت‌های «آپولو» حدود 50 سال پیش به زمین آورده شده‌اند. از این تکنیک‌ها می‌توان در بررسی فسیل‌های تانیس نیز استفاده کرد. آن‌ها قادر هستند با دقت بالایی نوع سیارک را تشخیص دهند.

پالما در ادامه سخنرانی خود به یافته‌های فسیلی دیگری از جمله پای یک دایناسور که به خوبی حفظ شده بود، اشاره کرد. او این دایناسور را با عنوان «تلسوساروس» معرفی کرد. هیچ نشانه‌ای از کشته شدن دایناسورها توسط یک شکارچی یا نوعی بیماری وجود ندارد. این نشان می‌دهد که گونه دایناسور مذکور ممکن است در روز برخورد سیارک یا شهاب سنگ مرده باشد، یا در آب غرق شده بود و فسیل آن باقی مانده باشد.

آقای پالما در ادامه سخنرانی خود تصاویری از جنین «پتروسور» - خزنده پرنده‌ای که در زمان دایناسورها می‌زیسته – نشان داد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تخم‌ها نرم بودند و سطوح بالای کلسیم در استخوان‌ها و ابعاد بال جنین به آن‌ها اجازه می‌داد تا پس از خروج از تخم پرواز کنند.»

دانشمندان عقیده دارند این یک کشف بزرگ است. اگرچه در ابتدا در مورد سیارک یا شهاب سنگ مشکوک بودند، اما پس از دیدن عکس‌ها و مطالعات بیشتر دریافتند که احتمالا مهم‌ترین و ارزشمندترین فسیل تاریخ را پیدا کرده‌اند.