سایه محدودیتی جدید بر سر کاربران ایرانی: دریافت اپ از گوگل پلی غیرممکن می‌شود؟
محدودیت دانلود از گوگل پلی برای کاربران ایرانی آیا فراگیر خواهد شد یا باز هم شاهد مشکل فنی هستیم؟
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
در حالی که به نظر می‌رسد هیچ تغییری در خط مشی گوگل نسبت به گذشته رخ نداده اما طی هفته‌های اخیر برخی از کاربران ایرانی با مشکل دانلود اپلیکیشن‌ها و بازی‌ها از گوگل پلی رو به رو شده‌اند. این محدودیت هنوز بین تمامی کاربران ایرانی فراگیر نشده، اما اذهان عمومی را با سوالاتی همچون علت اقدام اخیر گوگل، تاثیر عوامل داخلی و این موضوع که در صورت جدی‌تر شدن ماجرا، چه چیزی در انتظار مردم و اکوسیستم استارتاپی کشور خواهد بود، رو به رو کرده است.
بررسی‌های دیجیاتو و گزارش کاربران در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد برخی افراد امکان دانلود برنامه و بازی از گوگل پلی را ندارند. اگرچه برخی مدعی هستند که اساسا هیچ اپی را نمی‌توانند دانلود کنند اما به نظر می‌رسد این محدودیت شامل برنامه‌ها و بازی‌های رایگان نشده و تنها برای اپلیکیشن‌هایی است که پرداخت درون برنامه‌ای داشته و به علت تحریم‌ها علیه ایران، امکان دانلود آن‌ها نیز وجود ندارد.
پیش از این براساس محدودیت‌های گوگل پلی، امکان دریافت برخی اپ‌ها از این استور جهانی وجود نداشت و کاربران با استفاده از روش‌هایی مثل پاک کردن کش برنامه و روشن کردن VPN می‌توانستند محدودیت‌ها را دور بزنند؛ اما به نظر می‌رسد این بار ماجرا جدی‌تر است و این راهکار هم دیگر جواب نمی‌دهد.
طبق گزارش‌های تایید نشده، برخی کارشناسان معتقدند که گوگل نحوه شناسایی کاربرها را از آی‌پی و موقعیت جغرافیایی، به فعالیت حساب‌کاربری مثل زمان ست شده برای گوشی، جستجوهای صورت گرفته توسط کاربر و... تغییر داده است.
«هنوز برای اظهار نظر درباره اقدام اخیر گوگل پلی زود است»
نگرانی‌های بسیاری درباره فراگیر شدن این حرکت گوگل وجود دارد؛ اما برخی کارشناسان نسبت به این موضوع خوشبین بوده و اعتقاد دارند شاید اختلال اخیر ناشی از یک مشکل فنی باشد و با اطلاع‌رسانی به مدیران گوگل پلی حل شود. مشابه چنین چیزی را همین چند وقت پیش پیرامون گمانه‌زنی‌هایی درباره محدودیت جدید گوگل برای دریافت نوتیفیکیشن شاهد بودیم.
اواسط مردادماه شواهد نشان می‌داد که گوگل سرویس FCM کاربران ایرانی را تحریم کرده و در نتیجه به زودی کاربران از هیچ اپلیکیشن داخلی و یا خارجی، امکان دریافت اعلان یا همان نوتیفیکیشن را نخواهند داشت. اما «ایمان رحمتی‌زاده» یکی از مدیران ارشد فایربیس گوگل پس از اطلاع یافتن از ماجرا و بررسی‌ها، اعلام کرد مشکل پیش آمده ناشی از یک اختلال بوده و این مشکل برای همه کاربران رفع شد.
اکنون «وحید رحیمیان»، مدیرعامل مایکت در گفتگو با دیجیاتو اعلام می‌کند که موضوع اخیر نیز بی شباهت با ماجرای اختلال دریافت نوتیفیکیشن نیست و شاید یک اتفاق غیرعمدی و فنی باعث چنین محدودیتی برای برخی کاربران شده باشد. او در همین رابطه به دیجیاتو توضیح داد:
«به نظرم باید مدتی از این اتفاق بگذرد تا بتوان در مورد آن درست قضاوت کرد اما سابقه نشان داده گوگل، مایکروسافت و سایر شرکت‌ها عموما سرویس‌هایی که در اختیار مصرف‌کننده نهایی قرار می‌گیرد و بحث انتقال وجه و پرداخت در آن مطرح نیست را محدود نمی‌کنند. اگر گوگل قصد محدودسازی کاربران ایرانی را داشت می‌توانست آن را در بحث موتور جستجو پیاده کند اما چنین اتفاقی نیفتاده است. همچنین سیاستی در این مدت تغییر نکرده و تحریم جدیدی اعمال نشده است از همین رو احتمال رخ دادن یک مشکل فنی بیشتر است و با ورود مدیران ایرانی ارشد گوگل به ماجرا و پیگیری‌های آن‌ها شاید این مشکل نیز حل شود.»
اما برخی اعتقاد دارند محدودیت جدید گوگل ناشی از تغییر در نوع رصد کاربران و جایگزینی روش‌های جدید با مدل‌های قدیمی است؛ رحیمیان با رد این موضوع به دیجیاتو گفت: «حتی اگر چنین چیزی رخ داده باشد، چرا برای سایر سرویس‌های گوگل محدودیتی ایجاد نشده است؟ سیاست این شرکت نمی‌تواند متناقض باشد از همین رو احتمال می‌رود با مشکلی فنی رو به رو باشیم.»
محدودیت گوگل پلی به ضرر استورهای ایرانی است
مدیرعامل مایکت با بیان اینکه محدودیت پیش آمده فرآیندهای روزمره را برای کاربران ایرانی سخت‌تر می‌کند، اعتقاد دارد چنین چیزی نه تنها به نفع استورهای اندرویدی ایرانی نخواهد بود بلکه شاید نگاه‌ها را نسبت به تلاش‌های آن‌ها برای خلق ارزش تغییر دهد.
او تاکید دارد این محدودیت تنها باعث می‌شود تا کاربران ایرانی گوگل پلی به کانال‌های نامعتبری برای دریافت برنامه و بازی روی بیاورند که چنین چیزی احتمال نصب بدافزار را بیشتر خواهد کرد. این درحالی است که آخرین آمارها از سهم بالای ایران در آلودگی موبایل‌ها به بدافزارها حکایت دارد.
به اعتقاد رحیمیان، هیچگاه محدودیت در یک سرویس موجب نشده تا کاربران به صورت اجباری از نسخه جایگزین ایرانی استفاده کنند از همین رو این موضوع موجب ارجاع ترافیک محسوسی سمت استورهای ایرانی نخواهد شد: «در حال حاضر دسترسی به فیلم و سریال‌های بین‌المللی بنابر تحریم‌ها و محدودیت داخلی با مشکلاتی رو به رو است اما این موضوع موجب تغییر ذائقه کاربر ایرانی یا روی آوردن به نسخه‌های داخلی نشده است.»
به گفته وی تنها خلق ارزش می‌تواند به جذب کاربر منجر شود و ایجاد محدودیت به هیچ عنوان کمکی به این ماجرا نمی‌کند: «ما علاقه‌ای نداریم که گوگل پلی فیلتر شود یا ما را تحریم کند زیرا کاربران تصور می‌کنند فضایی ضد رقابتی به وجود آمده و اگر سمت استورهای ایرانی بیایند از سر اجبار است و هیچ یک از ما تمایل نداریم اجبارا از برنامه‌هایمان استفاده کنند.»
آمارها از محدودیت‌های شدید برای کاربران ایرانی حکایت دارد
اخیرا مطالعه‌ای از سوی دانشگاه میشیگان برای بررسی دسترسی‌پذیری به برنامه‌های تلفن همراه براساس منطقه جغرافیایی کاربران صورت گرفته است که طی آن امکان دسترسی به بیش از 5 هزار اپ پرطرفدار در گوگل پلی توسط کاربران 26 کشور دنیا بررسی شده و کاربران ایران و تانزانیا بیشترین محدودیت را داشته‌اند. همچنین از نظر اینکه خود سازندگان برنامه دسترسی را برای کاربران کشورهای مورد بررسی بسته باشند، ایران بیشترین تعداد را در گروه‌بندی‌های مختلف دارد.
«حسین درواری» کارشناس و فعال حوزه امنیت می‌گوید دانشگاه میشیگان در بحث سانسور و این دست موضوعات تحقیقات بسیاری انجام داده است. او به دیجیاتو گفت آمارهای این گزارش نشان می‌دهد نزدیک به نیمی از اپلیکیشن‌های بررسی شده برای ایرانی‌ها مسدود شده‌اند.
او در پاسخ به سوال دیجیاتو مبنی بر اینکه آیا روش گوگل برای شناسایی کاربران کشورهای مختلف تغییر کرده است، گفت:
«این ماجرا به چند سال قبل و کاهش کیفیت سرویس تبلیغات گوگل به دلیل استفاده از VPNها باز می‌گردد. چنین موضوعی در کنار مسائلی دیگر باعث شد تا گوگل و سایر شرکت‌ها سعی کنند موقعیت کاربر را به درستی شناسایی کند. به طور مثال یاندکس (موتور جستجوی روسی) دیتابیس مخصوص به خود را دارد که بر مبنای رفتارها و داده‌هایی که از کاربر جمع‌آموری می‌کند، موقعیت مکانی او را تشخیص می‌دهد.»
این کارشناس حوزه فناوری امکان اینکه اختلال پیش آمده ناشی از برخی عوامل داخلی باشد را رد نکرد اما به گفته او سند محکمی در این باره وجود ندارد:
«شرکت ارتباطات زیرساخت سرویسی برای تونل کردن یک سری IPهای خاص به سرورهای خود در آلمان و در یکی از دیتاسنترهای معروف راه‌اندازی کرده است. آن‌ها مدعی هستند چنین اقدامی برای دور زدن تحریم‌هاست اما به نظر می‌رسد بیشتر باعث اختلال در سرویس‌های بین‌المللی می‌شود. به طور مثال یک مدت از آن برای گوگل پلی استفاده می‌کردند که آن را دچار مشکلات زیادی کرد که یکی از نمونه‌های آن، دانلود نشدن کامل اپ‌ها بود. در سال‌های اخیر این اقدام زیرساخت جدی‌تر شده که باعث کاهش ترافیک از ایران به سمت سرورهای گوگل شده و این شرکت نیز تصمیمات سخت‌گیرانه‌تری برای شناسایی کاربران ایرانی گرفته است.»
گوگل به دنبال افزایش افزایش درآمدزایی است
«آرین اقبال»، کارشناس شبکه نیز با اشاره به ساز و کاری که شرکت زیرساخت برای دور زدن تحریم‌ها به کار گرفته اعتقاد دارد چنین حرکتی باعث شده تا حساسیت گوگل روی کاربران ایرانی بیشتر شود چرا که تونلینگ آلمان موجب می‌شود میلیون‌ها ایرانی از طریق آی‌پی آلمان از سرویس‌های گوگل استفاده کنند که بهره‌وری نمایش تبلیغات توسط این شرکت را کاهش می‌دهد.
به اعتقاد او گزارش اخیر دانشگاه میشیگان و سایر گزارش‌ها از این دست چنین فرضیه‌ای را اثبات می‌کند زیرا در میان کشورهای تحریمی، ایران با حجم اپ‌های مسدود شده بیشتری رو به رو است.
اقبال تاکید دارد گوگل به دنبال افزایش درآمدزایی خود از طریق سرویس تبلیغات است از همین رو محدودیت اخیر برای کاربران ایرانی نیز سرمنشا تجاری دارد و مساله سیاسی آنچنان در آن دخیل نیست.
وی در پاسخ به سوال دیجیاتو مبنی بر اینکه آیا وزارت ارتباطات و دولت، می‌خواهند و می‌توانند برای حل این مشکل اقدامی کنند یا خیر، گفت این وزارتخانه امکان و کانالی برای برقراری ارتباط با این شرکت را ندارد. اقبال به نامه‌نگاری سال گذشته وزیر ارتباطات با شرکت متا اشاره کرد و گفت طبق پیگیری‌هایش این نامه نه از طریق یک ساز و کار رسمی بلکه به info شرکت متا ایمیل شده و پاسخی نیز دریافت نشده است.
اقبال معتقد است دولت اگر قصد مذاکره و حل مشکل را داشته باشد بایستی اول مساله VPN را حل کند چراکه این موضوع صورت مساله اصلی برای گوگل است؛ که خب طبیعتا چنین موضوعی عملی نخواهد بود.
به نظر می‌رسد گذشت زمان و پیگیری از گوگل پلی بتواند تصویر درست‌تری از محدودیت احتمالی بدهد اما آنچه که واضح است چنین موضوعی بیشتر به ضرر کاربران ایرانی است و همچنین موافقان طرح صیانت را سر ذوق می‌آورد. از سوی دیگر نیز احتمالا شاهد رویش اپ‌هایی با عنوان «گوگل پلی بدون فیلتر» یا «گوگل پلی طلایی» باشیم که اگرچه برای مردم آب ندارد اما برای برخی نان خواهد داشت.
دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.
دو روز دیگه ابم نباید بخورم فیلتره