رییس هیات مدیره پارسی جو: منابع ما پاسخگوی این حجم بالای ترافیک نیست

پس از قطع اینترنت بین‌الملل در روزهای اخیر، مهم‌ترین نیاز کاربران ایرانی دسترسی به یک موتور جستجوی داخلی است. در حال حاضر یکی از موتور جستجوهای ایرانی که همچنان فعال است، «پارسی جو» نام دارد اما پس از معرفی این سرویس، کاربران مختلفی در بخش نظرات دیجیاتو اعلام کرده‌اند که همین موتور جستجو کارکرد مطلوب و مناسبی ندارد.

«امیرعلی خیراندیش»، رییس هیات مدیره پارسی جو در گفتگو با دیجیاتو و در پاسخ به این سوال که چرا پس از سال‌ها فعالیت هنوز در بعضی موارد نتایج مناسبی نمایش داده نمی‌شوند و از طرفی سرویس پایدار نیست، می‌گوید:

«سخت‌افزار و نرم‌افزار بر اساس تعداد کاربری که قرار است از سرویس استفاده کند، بهینه شده است. در حال حاضر، باتوجه به منابعی که داریم نمی‌توانیم این حجم از ترافیک را پاسخ دهیم. تا قبل از اتفاقات اخیر، ما کاربران خودمان را داشتیم و روزانه به ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار پرس‌وجو پاسخ می‌دادیم اما امروز به دلیل مسدود شدن کامل گوگل و وجود نداشتن یک موتور جستجوی ایرانی دیگر، همه درخواست‌ها سمت ما آمده است. در نتیجه طبیعی است که با توجه به تعداد سروری که در ایران داریم، نتوانیم جواب‌گو باشیم. برآورد ما نشان می‌دهد که تعداد رکوئست‌های پارسی جو به شکل روزانه بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ برابر شده است. به همین دلیل مشخص است که سیستم پاسخگو نباشد.»

خیراندیش اشاره می‌کند که اگرچه از نظر سخت‌افزاری، پارسی‌جو با توجه به افزایش ترافیک با مشکل روبه‌رو شده اما از نظر نرم‌افزاری مقیاس‌پذیر است و در حال حاضر، مسئله‌ی اصلی اضافه شدن سخت‌افزار است: «پاسخ دادن به ۱۰۰ میلیون پرس‌وجو نیاز به چندهزار سرور وجود دارد و قطعاً ما چنین منابعی در اختیار نداریم و پاسخگو نبودن پارسی جو در این شرایط طبیعی است.»

او در پاسخ به این انتقاد که چرا پارسی‌جو در این سال‌ها نتوانسته مدل تجاری موفقی داشته باشد تا کسب‌وکار و البته سخت‌افزارش را گسترش دهد، به دیجیاتو می‌گوید: «تجربه جهانی نشان می‌دهد که برای موفق شدن موتورهای جستجو ۳ موضوع به عنوان پیش‌نیاز وجود دارد. اول اینکه کیفیت موتور باید مناسب باشد که این مسئله سمت ماست، دوم اینکه محتوای بهتر و مناسب‌تر در مقایسه با موتور خارجی در اختیار ما قرار بگیرد و در نهایت مورد سوم، رگولاتوری و تنظیم مقررات در راستای موفقیت موتورهای بومی است. اتفاقی که در ایران افتاده، این است که ما برای سخت‌افراز حمایت دریافت کرده‌ایم، ولی مقدار آن برای مقایس‌پذیر شدن [جهت خدمت رسانی] به کل کشور به شدت کم است. مخصوصاً که چند وقتی است دیگر موضوع موتورهای جستجو در کشور مطرح نیست.»

او توضیح می‌دهد که اگر پروژه موتور جستجو برای کشور یک موضوع مهم است، این نیاز وجود دارد که یک نقشه راه مشخص در این رابطه وجود داشته باشد: «در این میان موضوع کیفیت موتور جستجو وظیفه ماست اما موضوع محتوا و رگولاتوری در اختیار حاکمیت است و اگر می‌خواهد، باید بسترها را فراهم کند تا نه تنها پارسی جو، بلکه موتورهای جستجوی دیگر هم فعال شوند یا حتی موتورهای خارجی مثل «یاندکس» و «بایدو» هم در ایران فعال شوند. امروز کشورهای روسیه، کره‌جنوبی و چین هرکدام ۳ موتور جستجو دارند، چون بستر فراهم شده و با هم رقابت کرده‌اند. در ایران این بستر فراهم نشده و صرفاً ما باقی مانده‌ایم، چون محصولات دیگری هم داشته‌ایم، اما دیگران حذف شده‌اند.»

خیراندیش می‌گوید این شرکت به دنبال حمایت مالی نیست و مشکل اینجاست که اساساً در این حوزه، فرصتی در ایران وجود ندارد. به گفته او اگر فرصت به وجود بیاید، شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیری هستند که در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند. رییس هیات مدیره پارسی جو در پاسخ به این سوال دیجیاتو که به وجود آمدن فرصت دقیقا به چه معناست، گفت:

«برای مثال، محتوایی که داخل سازمان‌های دولتی-حاکمیتی مانند ایران داک یا ۱۱۸ قرار دارد، در اختیار موتورهای جستجوی ایرانی قرار بگیرد. موتورهای جستجوی خارجی هم به آن‌ها دسترسی ندارند. همین باعث می‌شود تا کاربران از این سیستم استفاده کنند. از طرفی در بحث تنظیم مقررات، فرض کنید سامسونگ هر موبایلی که در ایران می‌فروشد، پارسی جو باید پیش فرض جستجویش باشد. اگر در راستای رگولاتوری و محتوا به این شکل تدبیر شود و نقشه راهی وجود داشته باشد، موتور جستجوی بومی به نتیجه می‌رسد. اینجا بحث انحصار هم مطرح نیست و همه می‌توانند رقابت کنند.»

نکته دیگر اینکه به عقیده او، در حال حاضر و با شرایط فعلی، هزینه کردن برای موتور جستجو از نظر این شرکت به صرفه و معقول نیست: «ما چند سال است که در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌ایم. دولت و حاکمیت هم البته به ما کمک‌هایی کرده‌اند، اما این کمک‌ها به اندازه‌ی یک موتور جستجو نبوده است. سرمایه‌گذاریِ بیشتر روی موتور جستجو، نیازمند این است که آینده‌ی واضحی وجود داشته باشد.»

او در پاسخ به این سوال که برای توسعه پلتفرمی که با مشکل مواجه نباشد به چه بودجه‌ای نیاز است، می‌گوید: «هزینه‌های اصلی، نیروی انسانی متخصص و زیرساخت است. این پروژه حدود ۱۰ هزار سرور برای پاسخ‌گویی به کل کشور نیاز دارد و هزینه چنین کاری بسیار زیاد و سنگین است. به همین دلیل از نظر عددی نمی‌توان دقیق بیان کرد.»

خیراندیش در برابر این پرسش که حمایت‌ها از این پلتفرم تاکنون چه بوده‌اند می‌گوید این شرکت چند سال پیش مبلغ ناچیزی دریافت کرده اما زیرساخت از سال ۹۳ تاکنون از سوی وزارت ارتباطات تامین شده است: «ما یک شرکت خصوصی هستیم و اکثر هزینه‌های نیروی انسانی را خودمان پرداخت کرده‌ایم. در واقع از پروژه‌های دیگر (مانند نقشه پارسی جو) برداشته‌ایم و در طرح موتور جستجو هزینه‌ کرده‌ایم، به این امید که در آینده، برگشت سرمایه داشته باشیم اما تاکنون این اتفاق رخ نداده است.»

اما در نهایت آنچه مشخص است و رئیس هیات مدیره پارسی جو هم به آن اذعان دارد، این است که در سطح ملی برنامه‌ی مشخصی برای توسعه یک یا چند موتور جستجوی بومی وجود ندارد. در چنین شرایطی چه آینده‌ای در انتظار پارسی جو است؟ خیراندیش در همین رابطه به دیجیاتو می‌گوید:

«این مسئله بستگی زیادی به سیاست حاکمیت درباره موتورهای جستجو دارد. منظورم حمایت مالی نیست، بلکه حمایت محتوایی و تنظیم‌گری. اگر چنین حمایتی وجود داشته باشد، ما کار توسعه موتور جستجو را ادامه می‌دهیم. اگر این حمایت وجود نداشته باشد، موتور جستجو را پشتیانی می‌کنیم و در همین حالت فعلی آن را نگه می‌داریم.»

وزیر ارتباطات در اسفند ۹۶، در گفتگو با دیجیاتو درباره جویشگرهای بومی اعلام کرده بود که این پلتفرم‌های ایرانی نمی‌توانند با گوگل رقابت کنند و نیاز دارند به مسائل انحصاری دیگری بپردازند. «محمدجواد آذری جهرمی» در همین رابطه گفته بود:

«بازاری که با موافقت خود مسئولان این جویشگرها نیز در حال حاضر برای آنها مد نظر قرار گرفته، چرخه اینترنت کودک است. ظرفیت مراجعه‌ها در این حالت بیشتر می‌شود و خود کودک وقتی از سنین پایین با این جویشگرها کار می‌کند، ناخودآگاه با رابط کاربری آنها و نوع کارکردشان عادت می‌کند.»