گزارش جامع سلامت دیجیتال ایران 1400 منتشر شد؛ حجم بازار 1860 میلیاردی سلامت دیجیتال

گزارش سلامت دیجیتال ایران 1400 با تحلیل و بررسی عملکرد استارتاپ‌ها و اپلیکیشن‌های حوزه سلامت حجم بازار سلامت دیجیتال ایران را 1860 میلیارد تومان تخمین زده و اعلام کرده مشاوره آنلاین و تجهیزات و سامانه‌های هوشمند بیمارستانی تقریبا 45 درصد حجم این بازار را تشکیل می‌دهند.

گزارش سلامت دیجیتال ایران در سال 1400 با همکاری مشترک هلدینگ مکس، شرکت فناوری و نوآوری سایان و البته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری رونمایی شد و موقعیت این حوزه در اکوسیستم فناوری و نوآوری کشور را تشریح کرد.

این گزارش تا حدود 90 درصد فضای اکوسیستم سلامت دیجیتال در کشور را ترسیم می‌کند و به طور میانگین داده‌های تخمینی آن درباره استارتاپ‌ها، حجم بازار و مواردی از این دست دارای دقت حدود 80 درصدی است.

صنعت سلامت دیجیتال کشور در طول سال‌های گذشته از پرچالش‌ترین حوزه‌های فناوری بوده است. چالش‌های این حوزه از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آغاز شد و همچنان فعالان این حوزه برای شرح ضرورت آن در تلاش برای ارتباط موثر با کاربران و نهاد رگولاتوری هستند.

ضرورت تعامل اکوسیستم نوآوری و سنتی سلامت دیجیتال

در نشست رونمایی از این گزارش، مجتبی کیانی، معاون سرمایه‌گذاری هلدینگ مکس در پاسخ به پرسش دیجیاتو مبنی بر اینکه چالش‌های استارتاپ‌های سلامت دیجیتال با قانون‌گذار و نهاد رگولاتوری در چه مسیری قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود این چالش‌ها چطور به نتیجه مطلوب خواهند رسید، به وجود این چالش‌ها در همه کشورها حتی کشورهای توسعه یافته در مسیر توسعه سلامت دیجیتال اشاره کرد.

معاون سرمایه‌گذاری هلدینگ مکس با تاکید بر اینکه اروپا در حوزه سلامت دیجیتال قواعد و استانداردهای خیلی پیچیده‌ای دارد و این نشان از ضرورت آموزش و گفت‌وگو درباره این قواعد است، گفت: «از همین رو سرمایه‌گذار و کسب‌وکار فعال در حوزه سلامت دیجیتال باید بخشی از منابع و توانایی خود را به موضوع آموزش اهمیت سلامت دیجیتال به رگولاتوری تخصیص دهد.»

به گفته کیانی این تعامل به معنی آموزش دو جانبه بین اکوسیستم سنتی و نوآور است. قوانین قدیمی اصولا همه اشتباه نیست و در راستای حمایت از مصرف کنننده تدوین شده است. نهاد ناظر هم وظیفه خود را نظارت بر این قوانین می‌داند.

او با اشاره به اینکه با اتفاقی که در حوزه نوآوری شکل خواهد گرفت، مدل تعامل بین ارائه دهنده خدمات و دریافت کننده آن تغییر خواهد کرد، گفت: «این تغییر مدل تعامل به معنی خوب یا بد بودن روش‌های متفاوت نیست. گاهی ظرفیت کاهش هزینه و افزایش را دارد و گاهی ممکن است این تغییر مدل آسیب‌زننده هم باشد.»

کیانی با اشاره به اینکه هلدینگ مکس برای شکل‌گیری مناسب این ارتباط بخشی از بودجه خود را به شکل‌دهی این تعامل اختصاص داده است، گفت: «بررسی سند توسعه کشورهای مختلف و ارائه آن به نهاد قانون‌گذار، یکی از برنامه‌هایی است که برای درک بهتر این حوزه انجام شده است. به هر حال هرچه این تعامل پویاتر باشد، با وجود چالش‌های آن نتیجه بهتری شکل خواهد گرفت.»

برنامه‌ریزی حوزه سلامت دیجیتال نیازمند تصمیمات غیر شتاب‌زده

محمد موسی زاده موسوی، مدیرعامل صندوق توسعه اقتصاد دیجیتال نیز در پاسخ به پرسش دیگر دیجیاتو مبنی بر اینکه آیا ضرورت فعالیت بخش خصوصی در حوزه سلامت دیجیتال از سوی نهادهای قانون‌گذار و رگولاتوری بعد از همه چالش‌های پیش آمده درک شده است یا خیر، بر ضرورت تلاش برای شکل‌گیری تعامل دو سویه تاکید کرد.

موسوی با تاکید بر اینکه نمی‌توان گفت صرفا اکوسیستم سنتی اشتباه می‌کند یا اکوسیستم استارتاپی، گفت: «همزیستی و تعامل باید شکل بگیرد و فارغ از شتاب‌زدگی برنامه‌های این حوزه پیگیری شوند.»

به گفته او حوزه سلامت از چند بخش متفاوت دلایلی را برای نهادهای قانون‌گذار و رگولاتوری سلامت ایجاد کرده و مقاومت اکوسیستم جدید را برای آن افزایش داده است. دسترسی به اطلاعات مرتبط با پرونده سلامت صرفا یکی از این موارد است که باید به آن هم توجه داشت.

مدیرعامل صندوق توسعه اقتصاد دیجیتال با تاکید بر اینکه موارد نگران کننده در حوزه سلامت صرفا در ایران مورد توجه نیستند، گفت: «با بررسی این حوزه در کشورهای مختلف به شاخص‌های مهمی که در بیشتر کشورها زیر ذره‌بین می‌روند دست پیدا می‌کنیم. حریم خصوصی، اطلاعات کلی درباره سلامت جامعه، اخلاق در پزشکی و مواردی از این دست تقریبا در همه نمونه‌های مطالعاتی یکسان هستند.»

به باور موسوی حوزه سلامت دیجیتال حوزه‌ای است که به هر حال با وجود همه چالش‌های موجود در آن دیر یا زود از طرف جامعه و قانون‌گذار پذیرفته خواهد شد و باید به سراغ آن رفت.

حجم بازار سلامت دیجیتال ایران 1400

بخش نخست گزارش جامع سلامت دیجیتال ایران 1400 به بررسی حجم بازار سلامت دیجیتال پرداخته است. بر اساس داده‌های منتشر شده در این گزارش، حجم کل بازار سلامت دیجیتال در کشور در حال حاضر رقمی حدود 1860 میلیارد تومان است.

با توجه به نمودار زیر، مشاوره آنلاین و تجهیزات و سامانه‌های هوشمند بیمارستانی تقریبا 45 درصد حجم این بازار را تشکیل می‌دهند. بر اساس این اطلاعات، پیش‌بینی شده که حجم بازار سلامت دیجیتال در کشور با افزایشی تقریبا 50 درصدی به رقمی حدود 2750 میلیارد تومانی برسد.

بخش دیگری از این گزارش هم به میزان رضایت حوزه سلامت دیجیتال کشور در سال 1400 پرداخته است که بر اساس آن 73 درصد رضایت از مجموع حوزه‌های سلامت دیجیتال اعلام شده است. همچنین 16 درصد از نظرات منفی بوده و 11 درصد باقی مانده نظرشان نسبت به این این حوزه خنثی بوده است.

رضایت 73 درصدی از سلامت دیجیتال گام مثبتی در این حوزه است که خود بیانگر پذیرش این حوزه توسط جامعه و استفاده موثر از آن است. این میزان از رضایت البته در شرایطی است که به نظر می‌رسد پاندمی کرونا هم بر این رضایت عمومی بی‌اثر نبوده است.

این بخش از گزارش بر اساس تحلیل احساسات حدود 40 هزار نظر اپلیکیشن حوزه‌های مربوطه در کافه‌بازار و گوگل پلی انجام شده است. بر اساس این اطلاعات میزان رضایت از بخش‌های جزئی‌تر سلامت دیجیتال از زنان‌وزایمان، مشاوره آنلاین، تغذیه و تناسب اندام و نوبت‌دهی و رزرو آنلاین همگی بالای 70 درصد بوده است. تصویر زیر میزان این احساسات را در بخش‌های مختلف به شکل تفکیک شده اعلام کرده است.

تناسب اندام و تغذیه و جایگاه آن در بازار سلامت دیجیتال

بر اساس تصویر زیر که نشان‌دهنده تعداد اپلیکیشن‌های فعال در حوزه تناسب اندام و تغذیه است، این حوزه بیشترین محبوبیت را برای کاربران و همچنین استارتاپ‌ها داشته است. نگاهی به این تصویر فعالان این حوزه را نشان می‌دهد.

در ادامه این بررسی بر اساس اطلاعات به دست آمده در این پژوهش، میانگین نمره اپلیکیشن‌های مهم تغذیه و تناسب اندام، چهار ستاره و نیم است. در این بین بر اساس نمودار زیر خواص گیاهان دارویی و میوه‌ها بیشترین امتیاز را به دست آورده و اپلیکیشن دکتر کرمانی با 4 ستاره کمترین امتیاز را به خود اختصاص داده است.

این نموداری که اتفاقا اختلاف بسیار اندک بین نمره اپلیکیشن‌های مختلف را نشان داده، بیانگر این است که کاربران با کمترین تغییرات و امتیازهایی که یک اپلیکیشن در اختیارشان قرار خواهد داد رضایت با عدم رضایت‌شان نسبت به آن تغییر می‌کند. فاصله کم محبوب‌ترین اپلیکیشن تا اپلیکیشنی که کمترین رضایت را از کاربران جذب کرده، مهر تاییدی بر این موضوع است.

چرخه عمر استارتاپ‌های تناسب اندام و تغذیه

در همین گزارش به چرخه عمر استارتاپی محصولات شاخص تناسب اندام و تغذیه هم اشاره شده است. اغلب استارتاپ‌های این حوزه در مرحله استارتاپی قرار دارند و تعداد استارتاپ‌هایی که در مرحله رشد اولیه تا رشد سریع هستند هم برابر است.

هیچ استارتاپی در این حوزه هنوز به بلوغ نرسده و مرحله توسعه و تثبیت در این حوزه بیش از دیگر حوزه‌ها پررنگ است.

یکی از نکات ثابتی که اتفاقا در جلسه ارائه این گزارش هم از طرف پدیدآورندگان، بر آن تاکید شد، شباهت بسیار زیاد اپلیکیشن‌ها به یکدیگر و از طرفی میزان کم خلاقیت و ارائه ویژگی‌های متفاوت در بین آنها بود.

به نظر می‌رسد اکثرقریب به اتفاق اپلیکیشن‌های این حوزه برنامه‌های تمرین ورزشی را به کاربر ارائه می‌دهند. اما آنچه بر اساس داده‌های این گزارش جای آن خالی است، قابلیت پرسش و پاسخ آنلاین، قابلیت وجود مربی و برنامه‌های کلیدی آشپزی است. جدول زیر هم ویژگی‌های همه این اپلیکیشن‌ها و همپوشانی‌های آنها در اپلیکیشن‌های مختلف را نمایش می‌دهد.

نگاهی به جایگاه اپلیکیشن‌های رزرو آنلاین

بخشی از گزارش، سلامت دیجیتال ایران 1400 امتیازهای کافه‌بازار و مایکت برای اپلیکیشن‌های حوزه رزرو آنلاین را مورد بررسی قرار داده است. بر اساس این بررسی‌ها، دکتر دکتر، شفاداک و پذیرش24 عملکرد بسیار خوبی در سهم بازار اپلیکیشن و حفظ کیفیت آن داشته‌اند.

دکتر تو عملکرد بسیار خوبی در سهم بازار اپلیکیشن و عملکرد متوسطی در حفظ کیفیت آن داشته است.همچنین عملکرد نوبت‌گاه، دکتریاب و سلامتی 24 در این شاخص‌ها خوب توصیف شده است.

بررسی این اپلیکیشن‌ها در جریان چرخه عمر هم نشان‌دهنده آن است که همچنان این حوزه هم به انحلال نرسیده است. اما جالب است که بر خلاف حوزه تغذیه و رژیم، پنج اپلیکیشن به بلوغ رسیده‌اند که می‌توان همین موضوع را هم دلیلی بر پذیرش بیشتر این حوزه توسط کاربران یا حتی نیاز بیشتر به آن دانست. البته عامل عمر فعالیت را هم نباید نادیده گرفت.

سلامت دیجیتال به کجا خواهد رسید

علیرضا هاشم‌پور، سرپرست تیم گردآوری و تحلیل داده گزارش جامع سلامت دیجیتال ایران 1400 در نشست رونمایی از این گزارش، درباره روند تولید آن به مسیری که در تدوین و تحلیل این گزارش انجام شده اشاره کرد و گفت: «تقریبا 6 تا 7 گزارش بین‌المللی برای نگارش این گزارش مورد تحلیل، بررسی و تحلیل قرار گرفته تا در نهایت فرمت نهایی گزارش به دست آمد.»

به گفته هاشم‌پور در گزارش سال 1399، به دلیل مجهول بودن داده‌ها، تحلیل این گزارش با مشکلاتی همراه بود و برای تدوین آن بخش‌های مختلف بازار بر اساس موقعیت بازار انجام شد. این در حالی است که رویکرد این گزارش در گزارش سال 1400 به شدت تغییر کرد.

سرپرست تیم گردآوری و تحلیل داده گزارش جامع سلامت دیجیتال ایران 1400 با اشاره به اهمیت رضایت مشتری در شرایط فعلی گفت: «گزارش 1400 با در دست داشتن بانک اطلاعاتی و اهمیت میزان رضایت مشتری، به تحلیل این حوزه پرداخته است.»

او با اشاره به بخشی از گزارش که میزان رضایت مشتریان را 73 درصد اعلام کره گفت: «میزان رضایت مشتریان در کشورهای توسعه یافته تقریبا نزدیک به 85 درصد عنوان شده که همین موضوع بیانگر ضرورت حرکت حوزه سلامت دیجیتال در راستای افزایش میزان رضایت مشتریان است.»

این گزارش جامع به هر روی جزئیات قابل توجهی از صنعت سلامت دیجیتال را منتشر کرده که فعالان این حوزه با توجه به آن امکان رفع نواقص و بهبود موقعیت خود را خواهند داشت. حالا باید دید اکوسیستم نوآوری سال 1401 را چطور خواهد گذراند و چقدر امکان دسترسی به رضایت بیشتر در حوزه سلامت دیجیتال وجود دارد.